schertsend gezegd met betr. tot een opeenvolging van drie zaken of voorvallen. Het getal drie speelt in de oude zeden een grote rol, maar allicht zou de algemene uitspraak niet zo absoluut voortleven in de volksmond, als zij niet als rechtsregel van grote betekenis was geweest.
Er zijn volgens het oude rechtsbestel drie dingen, d.i. gewone terechtzittingen, drie gemene waarheden, drie ommegangen. Het echte ding duurt drie dagen. Eerst driemalig verstek heeft volledig gevolg. Wie zijn macht over een onroerende zaak uiterlijk wil vertonen, moet die drie dagen bezitten en er drie gasten ontvangen. Een pand mag eerst aan de pandhouder als eigendom worden toegewezen, als het drie maal ter lossing geboden is. Is er gepand aan iemands poortrecht, dan moet hij driemaal om de blauwe steen worden geleid alvorens te worden ontpoorterd.
Wie hapert of stamelt bij het doen van de eed, wordt geacht die niet gedaan te hebben; in gewichtige zaken mag hij echter die eed driemaal beproeven. Bij verkoop moet men somtijds de zaak driemaal bieden, uitroepen (om tot verzet gelegenheid te geven); vandaar het nog thans zeer gewone „eenmaal, andermaal, ten derden (ten laatsten) male”. Waar het een oproeping ter terechtzitting geldt, wordt hier en daar, o.a. in zeezaken, aan de drie, ten overvloede, om de maat vol te meten, nog een vierde toegevoegd. Ook dit gebruik schijnt in de volksmond bewaard in de uitdrukking driemaal is scheepsrecht (en één voor de knecht). Driemaal was dus in vele opzichten recht, waarbij evenwel vaak „ex superabundantia” een vierde kwam. Daar nu op zee driemaal in vele gevallen recht was, kan men gedacht hebben, dan moet bij die driemaal, die scheepsrecht zijn, ook een vierde, die men dan in scherts en onnadenkend iets voor de knecht heeft genoemd.
Vgl. Fr. Ie troisième coup fait feu; Hd. aller guten Dinge sind drei; Eng. the third time is lucky of catching time.
