Spreekwoorden 'zijde'

De groene zijde

Een oud Du. versje luidt o.a.: ‘Madle, ruck, ruck, ruck - an meine grüne Seite’, d.i.: meisje, kom nu eens aan mijn groene zijde zitten. Deze 'groene zijde', die op het eerste oog wat raar lijkt, is toch in werkelijkheid juist. 'Groene zijde’ heeft de betekenis van: rechter- of erezijde. ‘Groen’, het tegendeel van: verwelkt, is, figuurlijk gebruikt, iets dat fris, aangenaam, begeerlijk is, zoals men uit het oude gezegde: ik ben er niet groen op, reeds kan opmaken. Die ‘groene zijde’ dateert overigens reeds van lang geleden. Vgl. Huygens (I, 173): Lick en pap-pot met twee oortgies Hadd’ jck d’iene en d’aere hangt In men groene sy eplangt

Grove stoffen met zijde naaien

Waarde volle dingen aan onwaardigen geven

Iemand ter zijde staan

Iemand helpen

De koe valt op de rechter zijde (of: op de beste zijde)

Alles loopt ten beste af

Met andermans zijde naaien

Zich bevoordelen ten koste van een ander

Zo zacht als zijde

Zeer zacht

ergens zijde bij spinnen

bij die handel heeft hij geen zijde gesponnen: hij heeft aan die handel weinig of niets verdiend.

Dat is zijn zwakke zijde

Dat is iets waar hij weinig van weet

Ergens geen zijde bij spinnen

Er niets mee verdienen

Aan gene zijde van het graf

In het hiernamaals

Iemand in de zijde zeilen

Hem benadelen

Het roer over de andere zijde leggen

Een andere gedragslijn volgen

Daar heeft hij geen zijde bij gesponnen

Daar heeft hij niet veel voordeel van gehad

Hij heeft een dikke hond op zijde liggen

Hij heeft een goed voorziene beurs met geld

Iemand van zijn zwakke (of: gevoelige) zijde aantasten

Hem kwetsen door tot hem te spreken over dingen, die zijn gevoel onaangenaam aandoen

Met een (met)worst naar een zijde spek gooien

Iets gerings opofferen om een groter voordeel te verwerven; een kleine uitgave doen om een grote winst te maken

Een zijden hemdje

Wordt gezegd van iemand die zeer gevoelig, kleinzielig, kleinzerig is, van iemand die altijd vol zorg over zich zelf is. Soms alleen in de afkorting: een zij(d)en

Aan een zijden draad hangen

Deze zegswijze slaat op de geschiedenis van het ‘zwaard van Damocles’. Dit zwaard hing aan een zijden draad boven het hoofd van Damocles en kon elk ogenblik breken. Vandaar: in een gevaarlijke toestand verkeren

aan een zijden draadje hangen

zijn leven hing aan een zijden draadje, zijn leven was in groot gevaar.

Hij houdt altijd een zijdeurtje open

Hij heeft altijd een mogelijkheid om zich uit de moeilijkheden te redden