Spreekwoorden 'volk'

Het uitverkoren volk

Hieronder verstaat men de joden. De uitdrukking is ontleend aan Ps. 105 : 43, Mare. 5:19 e.a. De eerste tekst luidt: ‘Alzo voerde Hij zijn volk uit met vrolijkheid, zijne uitverkorenen met gejuich'

Ander volk, andere wetten

Ieder volk heeft zijn eigen wetten en gebruiken, die menmdan moet eerbiedigen

Een zoon van het oude volk

Aanduiding voor een Jood. Het 'oude volk’ is de benaming voor de Israëlieten (vgl. Ez. 26:20). We danken deze benaming aan een schilderij van Jozef Israëls, dat onder de naam: 'Een zoon van het oude volk’ algemeen bekend is

Dat is schuim van het volk

Dat zijn mensen van laag allooi

De taal is gans het volk

Een uitspraak, die bedoelt dat een volk eerst door een eigen taal een volk is. Vermoedelijk geïnspireerd (of omgekeerd) op het lied van Guido Gezelle (verzen I, blz. 178)

Veel volk op de been zijn

Wordt gezegd wanneer er veel mensen op straat lopen, vooral bij bijzondere gebeurtenissen

Bokken en beesten zijn één volk

Soort zoekt soort

Er is volk op de toren

Zwijg, er is beletsel

Volk van hak en zijn gemak

Gemeen volk, Jan Rap en zijn maat

Waar het volk is, is de nering

Waar mensen zijn, is vertier en valt iets te verdienen
Waar veel mensen zijn, kunnen goede zaken worden gedaan

Met onbevaren volk is het slecht zeilen

Met onbedreven volk is het slecht werken
Met mensen die ergens geen verstand van hebben, is het moeilijk samenwerken

Hij heeft veel volk over de vloer

Hij heeft veel personeel

Dat slag van volk. Dat soort mensen

De uitdrukking gaat terug op Lat.: Td genus omne', d.i.: al dat soort

Iets (volkomen) beamen

‘Beamen', gevormd uit: be-amen. ‘Amen', Hebr. voor: zo zij het, waarlijk. Slotwoord van private en liturgische gebeden. Vgl. ook Heidelbergse catechismus (Zondag 52, antwoord op vraag 129): ‘Amen wil zeggen: het zal waar en zeker zijn. Want mijn gebed is veel zekerder van God verhoord, dan ik in mijn harte gevoel dat ik zulks van Hem begere'. De uitdrukking betekent derhalve: volkomen bevestigen dat iets juist is of juist weergegeven is, ermee instemmen, er zijn goedkeuring aan hechten

Elk volk heeft de regering die het verdient

Vertaling van Fra.: ‘Toute nation a le gouvernement qu’elle mérite’. Het waren de woorden van de toenmalige Sardinische gezant te Petersburg (Leningrad), graaf Joseph de Maistre (1754-1821), naar aanleiding van de afkondiging van de nieuwe grondwet door tsaar Alexander I in een brief van 15 of 27 aug. 1811. Hoewel het hier blijkbaar als een pluimpje verdiend was, wordt de zegswijze toch veelal gebezigd voor regeringen die weinig rekening houden met het algemeen belang

hoe later op de dag, hoe schoner volk

de voornaamste gasten komen het laatst; ook gezegd als vriendelijke of schertsende verwelkoming van late bezoekers of gasten

Dom volk en varkens laten zich slecht drijven

Met de dommen kan men nooit iets tot stand brengen
Met domme mensen kan men moeilijk iets tot stand brengen
Met onbekwame personen zal men weinig tot stand brengen

hoe later op de avond, hoe schoner volk

de voornaamste gasten komen het laatst; ook gezegd als vriendelijke of schertsende verwelkoming van late bezoekers of gasten

Hoe later op de avond, hoe schoner volk

Schertsend gezegd tegen late bezoekers
Gasten die laat arriveren, zijn extra welkom
Vermoedelijk vertaling van Du.: ‘Je später um den Abend, je schöner die Leute (Gäste). Volgens Wander (I, 7): ‘ein Kompliment, mit dem den Holsteiner um die Abendzeit anlangende liebe Besuche zu empfangen pflegt'. Bij ons was de uitdrukking reeds in de 17de eeuw bekend (vgl.: Paffenr. 62: ‘Hoe later op den dagh, hoe schoonder vollik'). Gekscherende opmerking tegen late bezoekers

Zo de heer is, zo is het volk

Voorbeelden trekken