Spreekwoorden zoeken
uitgelicht
Bestel nu de Formule 1 Encyclopedie!
Spreekwoorden 'vatten'
Een korentje vatten
Een borreltje drinkenWie het vatten kan, vatte het
Ontleend o.a. aan Matth. 19:12, waar staat: ‘Want er zijn gesnedenen, die uit moeders lijf alzo geboren zijn; en er zijn gesnedenen, die van de mensen gesneden zijn; en er zijn gesnedenen, die zichzelven gesneden hebben om het Koninkrijk der hemelen. Die dit vatten kan, vatte het’. De bedoeling is uiteraard: die het begrijpen kan, heeft het begrepen. Meestal echter gebezigd in de zin van: ik begrijp er niet veel vanIemand in de kraag vatten
Iemand in hechtenis nemenDe os bij de staart vatten
Oude koeien uit de sloot halen; oude gebeurtenissen in herinnering brengende koe bij de horens vatten
laten we niet langer wachten, maar laat ons de koe bij de horens vatten: laten we maar met die lastige zaak beginnen.Het kalf bij de kop vatten
Onmiddellijk naar zijn doel gaanLege vatten klinken best (of: bommen ’t hardst)
De domste mensen maken het meeste levenDe koe bij de horens vatten
De zaak op de juiste manier aanpakkenEen zaak flink aanpakken
Een gevaarlijke, moeilijke onderneming moedig aanpakken. De uitdrukking heeft uiteraard betrekking op het vangen van een koe die wild rondspringt en die men alleen in zijn macht kan krijgen en bedwingen door hem resoluut bij de horens te grijpen
Dat is een heet ijzer om aan te vatten
Dat is een lastige en gevaarlijke situatieDat is een netelige zaak; een bedenkelijke en gevaarlijke onderneming
Men kan het zo tussen neus en lippen vatten
Men kan het zonder moeite krijgenDat is een heet hangijzer om aan te vatten
Dat is een hachelijke zaakEen ‘hangijzer’ was een ijzeren haak in de schouw, waaraan men een pot of ketel boven het vuur hing. De uitdrukking wil zeggen: de voorgestelde zaak is hoogst moeilijk te aanvaarden, het is een bedenkelijke, gevaarlijke onderneming. Volgens anderen zou het spreekwoord zijn ontleend aan de vuurproeven in de middeleeuwen, waarbij de van toverij beschuldigde een gloeiend ijzer in de hand werd gegeven. Was de hand drie dagen na de proefneming ongeschonden(?), dan volgde vrijspraak, terwijl de aangeklaagde anders zonder genade ter dood werd gebracht door verbranding. De uitdrukking zou dan ook oorspronkelijk geluid hebben: een heet handijzer enz
Men kan geen kaalkop bij het haar vatten
Iemand die een kaalhoofd heeftWaar niets is, valt ook niets te halen
Men kan van een kikker geen veren plukken
De koe bij de horens vatten (of; pakken)
Een moeilijke zaak fors aanpakkenTe vuil om met een tang aan te vatten
Afzichtelijk vuilHet hoofd opbeuren
Moed vattenDe een kan men prikken met een speld en de ander met een hooivork
Sommige mensen vatten de geringste zet, — anderen kanmen allerlei grofheden zeggen, zonder dat zij ’t opmerken
De een kan men prikken met een speld en de ander met een hooivork
Sommige mensen vatten de geringste zet, — anderen kanmen allerlei grofheden zeggen, zonder dat zij ’t opmerken
Er een handvol schotspijkers onder smijten
Beuzelingen in ’t gesprek mengenDat haalt er geen handwater bij
Dat is er niet bij te vergelijken
Hangen heeft geen haast (als het maar vóór ’t worgen geschiedt)
In scherts gezegd tot iemand die met ongeduldige drift roept
Het is tussen hangen en worgen
Het gaat tussen twee dreigende gevaren, ’t is een netelige zaak
Hij is nog tussen hangen en worgen
Hij is nog in een onzekere positie
Dat is een heet hangijzer om aan te vatten
Het is een netelige zaak
Dat is Hebreeuws voor mij
Ik begrijp er niets van
’t Is altijd te heet of te koud
’t Is nooit naar zijn (haar) zin
Laat liggen wat u te heet of te zwaar is
Waag u niet aan hetgeen ge niet volbrengen kunt
Niet weten waar heffen of leggen
Niet weten hoe of wat te doen, geen raad weten
’t Is kwaad kammen waar geen haar is
Wie niets heeft, kan niets betalenOok: Men kan geen kaalkop bij het haar vatten
’t Is kwaad kammen waar geen haar is
Wie niets heeft, kan niets betalenOok: Men kan geen kaalkop bij het haar vatten
Er een handvol schotspijkers onder smijten
Beuzelingen in ’t gesprek mengenDat haalt er geen handwater bij
Dat is er niet bij te vergelijken
Hangen heeft geen haast (als het maar vóór ’t worgen geschiedt)
In scherts gezegd tot iemand die met ongeduldige drift roept
Het is tussen hangen en worgen
Het gaat tussen twee dreigende gevaren, ’t is een netelige zaak
Hij is nog tussen hangen en worgen
Hij is nog in een onzekere positie
Dat is een heet hangijzer om aan te vatten
Het is een netelige zaak
Dat is Hebreeuws voor mij
Ik begrijp er niets van
’t Is altijd te heet of te koud
’t Is nooit naar zijn (haar) zin
Laat liggen wat u te heet of te zwaar is
Waag u niet aan hetgeen ge niet volbrengen kunt
Niet weten waar heffen of leggen
Niet weten hoe of wat te doen, geen raad weten
Iemand een zetje geven
Hem optillen om hem in staat te stellen iets dat buiten het bereik ligt te vattenHet hart zinkt in de schoenen
NI. van angst, schrik of vrees. Uitdrukking voor: de moed verliezen. Ook deze uitdrukking is uiteraard alleen figuurlijk op te vattende koe bij de horens vatten
laten we niet langer wachten, maar laat ons de koe bij de horens vatten: laten we maar met die lastige zaak beginnen.Wat men bedingt is het eerste betaald
‘Bedingt’ zal hier zijn op te vatten als ‘afdingt’, van de koopsom afpingelt. De som die men af dingt heeft men dus met recht het eerst betaaldDe arm der gerechtigheid
Het apparaat van de justitieAndere uitdrukking voor: justitie. De ‘arm’ slaat hier op de omstandigheid, dat de gerechtsdienaar zijn arm uitstrekt om een overtreder of misdadiger te vatten. Vgl. ook: de arm des Heren
Weer bijdraaien
Deze zegswijze is ontleend aan de zeevaart. Men bedoelt er eigenlijk mee: de zeilen zó stellen, dat sommige wind vatten, andere tegenliggen, zodat het schip nagenoeg op dezelfde plaats blijft. Vandaar figuurlijk: minder koppig worden, langzamerhand toegeven aan hetgeen iemand verlangtIets niet kunnen omvademen
De ‘vadem’ is een Oudnederlandse maat van 6 Amsterdamse voeten of 1,6987 m. De naam is verwant aan: vatten. Omvademen betekent dan ook letterlijk: omvatten. Derhalve figuurlijk: iets niet kunnen omvatten, omsluiten. Gezegd bij zeer grote afmetingenGoed in de slappe was zitten
Hetzelfde als: Er warmpjes bij zitten. Goed bemiddeld zijn het goed kunnen stellen. Volgens sommigen een schrij n werker ster m, en dus letterlijk als ‘goed met boenwas ingewreven’ op te vatten. Volgens anderen een militaire term, betrekking hebbend op het glimmend gepoetste lederwerk van de uitrustingIemand iets aan de hand doen
Iemand iets bezorgen, verschaffenEigenlijk: iets dicht bij zijn hand brengen, zodat hij het slechts heeft aan te vatten om het te kunnen gebruiken. Figuurlijk: hem iets aanwijzen dat als het ware onder zijn bereik ligt en dat hij zich gemakkelijk verschaffen kan. Veelal: iemand een middel aan de hand doen
Spreekwoorden
Een spreekwoord is een korte, krachtige uitspraak die een wijsheid, een collectieve ervaring of morele opvatting weergeeft.
Een spreekwoord is onveranderlijk. Voor spreekwoorden worden dus altijd dezelfde woorden in dezelfde volgorde gebruikt. Een spreekwoord is bovendien altijd een mededeling, geen vraag. Het werkwoord (de persoonsvorm) staat in de tegenwoordige tijd (als er een persoonsvorm aanwezig is).
Meestal is een spreekwoord een algemene levenswijsheid: zo gaat het nu eenmaal in de wereld. Voorbeelden van spreekwoorden zijn: ‘Na regen komt zonneschijn’, ‘Boontje komt om zijn loontje’ en ‘Oost west, thuis best.’ bron: Onze taal
Top spreekwoorden:
1 been
2 water
3 hart
4 neus
5 geld
6 kat
7 wind
8 tijd
9 oog
10 liefde
11 eten
12 liegen
13 lopen
14 zee
15 leren
Een spreekwoord is onveranderlijk. Voor spreekwoorden worden dus altijd dezelfde woorden in dezelfde volgorde gebruikt. Een spreekwoord is bovendien altijd een mededeling, geen vraag. Het werkwoord (de persoonsvorm) staat in de tegenwoordige tijd (als er een persoonsvorm aanwezig is).
Meestal is een spreekwoord een algemene levenswijsheid: zo gaat het nu eenmaal in de wereld. Voorbeelden van spreekwoorden zijn: ‘Na regen komt zonneschijn’, ‘Boontje komt om zijn loontje’ en ‘Oost west, thuis best.’ bron: Onze taal
Top spreekwoorden:
1 been
2 water
3 hart
4 neus
5 geld
6 kat
7 wind
8 tijd
9 oog
10 liefde
11 eten
12 liegen
13 lopen
14 zee
15 leren