Spreekwoorden 'nat'

Het zilte nat

‘Zilt’ is hier afgeleid van: ‘zalt’, zout. Derhalve: het zoute nat, d.i. de zee

Apollo’s heilig nat drinken

Volgens de Gr. mythologie was Apollo het hoofd der negen Muzen en de god der dichtkunst. Op de berg Helicon (Boëtië) was een bron (Hypocrene), aan de Muzen gewijd, en wie daaruit dronk, ontving de gave der dichtkunst

Nat gras overhoop halen

Veel drukte maken

Met een nat zeil thuiskomen

Dronken thuiskomen
Dronken thuiskomen. Ontleend aan de vroegere gewoonte de zeilen te begieten, wanneer men tegen de wind op moest; ze vingen dan meer wind, zodat het laveren gemakkelijker ging. Omdat een dronken man ook over de straat ‘laveert’, gebruikt men voor hem de aangehaalde uitdrukking. In overeenstemming met deze opvatting is een omschrift op het mondstuk van een grote drinkhoorn van het schippersgilde te Nijmegen uit ongeveer 1646, dat luidt

Een lastig pot nat zijn

Een onverdraaglijk mens, een rare snuiter zijn. Vroeger ook: een lastig pot eten, vermoedelijk ontleend aan de bijbel van 1477, waarin we lezen: 'Ende datmen alle daghe een broet gave, sonder dat poteten’, dwz. dat men behalve een middagpot ook een brood zou ontvangen. Men verstond onder ‘poteten’: gekookt voedsel. Overdrachtelijk werd het later genomen voor: mens

Dat is één pot nat

Dat is even slecht of minderwaardig van kwaliteit

Het is één pot nat

Het komt op hetzelfde neer
Het is alles ’t zelfde; die mensen zijn van dezelfde soort; zij zijn het volkomen met elkander eens
Het is van dezelfde aard. Ook: het is één-tout-même. Vgl. Lat.: ‘Eiusdem farinae’, d.i.: van hetzelfde meel. Dezelfde gebreken hebben

Nat van de pers

Oudtijds verstond men eronder: om het slijten van de loden drukletters te voorkomen, werd het papier vochtig gemaakt eer het bedrukt werd. De krant kon werkelijk, als ze dadelijk van de drukkerij verzonden geen grote reis had af te leggen, ‘nat van de pers’ besteld worden. Tegenwoordig betekent de zegswijze overdrachtelijk: pas gedrukt, zo van de pers zijn

Zo nat als mest

Door en door nat zijn. Hetzelfde als: strontnat zijn

Een nat zeil halen

Een roes aankrijgen, beschonken raken

Met een nat zeil thuis komen

Dronken thuis komen

Nattigheid voelen

Merken dat er iets niet klopt
Eigenlijk: voelen dat de bui zal losbarsten. Onraad bespeuren, bemerken dat de zaak hachelijk staat, dat het misloopt

't is één pot nat

het maakt niets uit bij wie je dat stoeltje koopt, 't is één pot nat: het is toch overal hetzelfde, je moet toch overal dezelfde prijs betalen.

Nat zijn gelijk ene waterhond

Bijzonder nat zijn

Ze zijn met hetzelfde nat overgoten

Zij komen goed overeen, ze zijn van dezelfde soort

Zo nat als een verzopen kat

Door en door nat. Bedoeld zal wel zijn: als een in het water gevallen kat

nattigheid voelen

de jongen voelde nattigheid toen hij veel te laat thuis kwam: hij merkte dat zijn ouders dit beslist niet goed vonden en dat hij straf zou krijgen.

‘Natuurlijk’ is naakt

Sarcastische of ironische opmerking wanneer op een vraag een bot ‘natuurlijk’ ten antwoord wordt gegeven

Convenienter naturae vivere

In harmonie met de natuur leven

De borst natmaken

Zich schrap zetten voor zwaar of veel werk. Herkomst onbekend