Iemand een riem onder het hart steken
Over deze zegswijze werd en wordt nog steeds een heftige strijd gestreden. Velen menen, dat de uitdrukking moet luiden: ‘Iemand een hart onder de riem steken’. Maar de eerste uitdrukking is de meest gebruikte; of ze ook de meest juiste is, wie zal het zeggen. Voor het eerste pleit, omdat ze wil zeggen: door iemand een riem onder het hart te steken (binden), verhinderen dat dit hem in de schoenen zakt. Een in elk opzicht figuurlijke uitdrukking dus, die gebezigd wordt t.o.v. mensen, wie moed ingesproken moet worden, die een taak hebben te vervullen waarvoor ze krachtens hun fysieke gesteldheid niet geschikt zijn. De uitdrukking schijnt ontleend te zijn aan het soldatenleven. Om te verhinderen, dat bij de soldaat het hart (de zetel van de moed) in de schoenen zakt, dwz. dat hij de moed verliest, wordt hem een riem (gordel) onder het hart gestoken (gebonden). De uitdrukking: een hart onder de riem steken, vindt deze verklaring: het zwaard werd vroeger in een hartvormig stuk leer gestoken; dat leer hing aan de riem of gordel van de soldaat. Zo’n hart sleet wel eens door; daarom was het nuttig een reservestuk leer bij de hand te hebben. Met het oog daarop kreeg de krijgsman, vóór hij uittrok, nog een extra ‘hart’ aan zijn riem. Het aan de riem steken van dit hart geschiedde met enige plechtigheid door edelvrouwen of schildknapen. Gaandeweg kreeg deze daad van ‘een hart onder de riem steken’ de symbolische betekenis van: moed inspreken. Voor de juistheid van de laatste uitdrukking spreken citaten als ‘een nieu herte in ’t lijf spreken’ van Marnix en ‘een hart in den boezem steken’ van Vondel. De lezer mag nu zelf kiezen, de geleerden zijn het er niet over eens