Geen gulden vlies dan onder draken

Geen buitengewone uitkomsten dan door ongewone stoutmoedigheid

Zich aan de gulden regel houden

‘Gulden’ staat hier uiteraard voor: gouden. Derhalve: zich houden aan een regel die algemeen gewaardeerd wordt, die hoog in aanzien staat

De gulden middenweg bewandelen

‘Gulden’, van: gouden, d.i. goud waard zijnde. Vgl.: een gulden waarheid, regel, enz. A priori wordt aangenomen dat de ‘middenweg’ (hier overdrachtelijk in de zin van: vermijden der uitersten) steeds de beste is, zodat ‘gulden’ een eigenlijk overbodige versterking in deze uitdrukking is. Te veel van iets is niet goed,, te weinig is echter ook ongewenst. De middenmaat is de beste, hoewel dit bij ‘middelmatig’ alweer niet het geval is. Vgl. Ovidius, Metamorphoses (II, 137): Tn medio tutissimus’, d.i.: de middenweg is het veiligst. - Het is de raad van de zonnegod Phoebus aan zijn zoon Phaëton, die de zonnewagen wilde besturen. Vgl. voorts: ‘Mediocritas in omni re est optima’, d.i.: de middelmaat is in elk opzicht het beste

Eerlijk zijn beneden de gulden

Eerlijk zijn zolang het om kleine bedragen of dingen gaat, maar bij grotere niet te vertrouwen zijn

Een eerlijk ambacht heeft een gulden bodem

Degelijk werk is de basis voor geld verdienen
Een goed ambacht is winstgevend

Die de stuiver niet begeert, is de gulden niet weerd

Versmaad het kleine niet

Die een penning niet acht, krijgt over geen gulden macht

Die het kleine niet eert, is het grote niet weerd

Hij keen een dubbeltje drie maal om en gooit een gulden weg

Hij is zuinig met kleine dingen, maar met grote zaken is hij zeer verkwistend

Die de stuiver niet en geert, is de gulden niet en weerd

Versmaadt het kleine niet

Een aardig apothekertje dat aardig is, maakt van een stuiver een gulden dat

waardig is
Een kleine apotheker

Zwaluwen in het dak, guldens op zak

Gebaseerd op het volksgeloof dat zwaluwen geluk brengen op de plaats waar zij nestelen

Zwaluwen in ’t dak, guldens op zak

Wijst op het algemeen verbreide volksgeloof, dat de zwaluw een geluksvogel is

Een apothekertje dat aardig is, maakt van een stuiver dat een gulden waardig is

Met beleefdheid, voorkomendheid, kan men meer bereiken dan met geweld of gestrengheid

Een apothekertje dat aardig is - maakt van een stuiver dat een gulden waardig is

Deze dichtregels zijn een schimp op de dure prijzen van de geneesmiddelen. Vgl. ‘Het is daar de dure apotheek’, d.i.: het is een dure winkel

Wilt, jongelieden, al deez’ gulden les onthouen: de vlugste meisjes op het bal, zijn vaak de traagste vrouwen

Behoeft geen nadere verklaring

De morgenstond heeft goud in de mond

Vroeg opstaan is profijtelijk
Vroeg opstaan en/of aan het werk gaan, is profijtelijk
De arbeid die in alle vroegte wordt verricht, vordert meestal het beste
Vroeg opstaan is gezond; ’s morgens werkt men ’t beste
Ook: Morgenwerk, gulden werk

De morgenstond heeft goud in de mond

Vroeg opstaan is profijtelijk
Vroeg opstaan en/of aan het werk gaan, is profijtelijk
De arbeid die in alle vroegte wordt verricht, vordert meestal het beste
Vroeg opstaan is gezond; ’s morgens werkt men ’t beste
Ook: Morgenwerk, gulden werk

op de kop af

dat kost op de kop af tien gulden: dat kost precies tien gulden.