Een steek onder water geven

Volgens sommigen zou de uitdrukking ontstaan zijn uit de vermenging van twee andere, nl.: ‘iemand een steek geven’ en ‘iemand een schot onder water geven’. De laatste uitdrukking zou dan zijn ontleend aan een zeegevecht, waardoor bij het rijzen van het schip op de golven een kogel de kiel soms onder de waterlinie trof, hetgeen op het eerste gezicht niet te zien was, maar des te onaangenamer gevolgen kon hebben. Van Eyk echter zegt van dit spreekwoord: Men roept aan boord van een schip, wanneer het anker gelicht wordt en de ‘steek’ of knoop van het touw, waarmee het anker vast zit, door het water heenschijnende zichtbaar wordt: ‘Hij is gezien, steek boven water!’ Zolang echter de ‘steek’ nog niet gezien wordt, is men niet verzekerd of het anker wel klaar is, en is het twijfelachtig of niet - zoals soms gebeurt - het touw om de armen (handen, bladen) van het anker of de ankerstok geraakt is, en dus - zoals men zegt - een onklaar anker heeft. Hierom bezigt men het spreekwoord van een: schampere zet aan iemand geven, die zó fijn is, dat deze dubbelzinnig of twijfelachtig kan worden opgenomen, iemand zijdelings onaangename dingen toevoegen