Boeken
  • Home
  • Onderwijs
  • Over
  • Geschiedenis
  • Kiosk
  • Contact
  • Manifest
  • Inloggen

ENCYCLOPEDIE SINDS 1946

Op de hoogte blijven?


  • Synoniemen
  • Spreekwoorden
  • De of Het
  • Schrijvers
  • Afkorting
  • Vervoegen
  • Disclaimer
  • NTD
  • Artikel publiceren?
  • Adverteren

 

Spreekwoorden zoeken

uitgelicht

Ensie - Spreekwoordenboek

Spreekwoorden 'afgeschoten-stuk-land'

Iemand (iets, een stuk land) uitmergelen

'Uitmergelen’ is afgeleid van : merg. ‘Mergel’ is het mengsel van klei en kalk dat aan de bodem vruchtbaarheid schenkt. ‘Een land mergelen' wil zeggen: het met mergel bemesten; ‘uitmergelen’ derhalve: van mergel beroven (door onvoldoende bemesting bij een toch intensieve verbouwing van een stuk bouwland). Oorspronkelijk van de akker gezegd, werd het woord op mens en dier overgebracht. Door [de natuurlijke en onwillekeurige bijgedachte aan ‘merg’ heeft het een betekenis gekregen, ruimer dan de oorspronkelijke

Stuk voor stuk

Hetzelfde als: een voor een, ieder op zich zelf

Hij heeft de papegaai afgeschoten

a Hij heeft in de roos geschoten;
b hij is de baas gebleven

Lief land

Vertaling van Fra.: ‘Doux pays’. Ironische uitroep van de Fra. karikaturist Forain over zijn vaderland. In de regel bezigt men de uitdrukking voor een land waarin nogal vreemde zeden en gewoonten heersen

Beter bedorven land als verloren land

Van twee kwaden moet men ’t minste kiezen

Op stuk van zaken

Als het erop aan komt, als het erom gaat. De constructie van de zin is niet geheel duidelijk

Achter dat land is geen land meer

Wordt gezegd van een verlaten, afgelegen streek. 5365- Dat is je voor-land. Onder ‘voor-land’ moet men in eigenlijken zin verstaan: een in zee uitstekende punt lands of een hoek, waar een vaartuig op aanhoudt. Vandaar dat men van het een of ander zegt, dat het: iemands voor-land is, wanneer hij op zoiets vanwege zijn omstandigheden rekenen moet of het ernaar maakt, dat hij ertoe zal vervallen of komen. Ook de Engelsen spreken van ‘fore-land’. De bedoeling is: iemands toekomstige plaats of positie

voet bij stuk houden

tijdens de bespreking hield hij voet bij stuk: hij gaf niet toe, hij liet zich niet ompraten.

Voet bij stuk houden

Vasthouden aan hetgeen men beslist heeft
Niet wijken, niet loslaten
In het Germaanse recht had de voet (evenals de hals) een symbolische betekenis. Het is mogelijk dat men met: ‘de voet op iets zetten’ wilde te kennen geven dat men de zaak voor zich opeiste. Dus: de voet bij het stuk (in kwestie) houden. Winschooten, Tuinman en Bilderdijk geven elk weer een andere verklaring van deze uitdrukking, doch spreken ook achtereenvolgens van stuk, stek en steek. Winschooten: ‘Voet bij ’t stuk houden betekent eigenlijk: de voet zetten bij het geschut; en dewyl dit als een teeken van onversaagdheid gerekend werd, zoo daagde de eene konstabel den ander wel eens uit, zeggende: indien je een dappere kerel bent, en moed en courage hebt, maak niet veel praats en zet den voet bij ‘t stuk’. Tuinman: ‘Voet bij stek houden is ontleend aan het tweegevecht, waarbij men voet tegen voet zet en niet terugwykt van het voorgeschreven perk, zooals de Latynen spraken van: Callato pede pugnare; het slaat dan op iemand, die standhoudt en niet terugdeinst’. Bilderdijk: ‘Voet bij steek houden betekent den voet bij het in den grond gezette grenspaaltje houden en den grond er omheen vaststampen teneinde omvallen van het paaltje te voorkomen, waardoor de aangegeven grens zou verloren gaan’

Veel geld stuk slaan

Grove verteringen maken. Vermoedelijk heeft men onder ‘stukslaan’ te verstaan: het wisselen van groot geld, om nieuwe uitgaven te kunnen doen

Dat is een stuk chagrijn

Dat is een onvriendelijk iemand

Hij denkt dat hij de hoogvogel heeft afgeschoten

Hij denkt iets bijzonders te hebben gedaan

Een morgen land

Dat een volk, zolang het geen vaste woonplaats heeft, doch met zijn kudden voort- en rondtrekt, de afstanden naar dagreizen bepaalt, is niet te verwonderen. Oudtijds sprak men dan ook van een: ‘dagweide’, zover als men na een dag weidens komt. Bij de landbouw is de uitdrukking ‘een morgen land’ op gelijksoortige wijze te verklaren: zoveel land als men op één morgen kan omploegen

Voet bij stuk zetten

Iemand dwingen zijn plicht te volbrengen

Een kerel uit één stuk

Deze zegswijze is de vertaling van Du.: ‘Männer aus einem Guss’, d.i.: mannen uit één gieting, een vlotte schepping. Ze is ontleend aan de metaalgieterij, in het bijzonder aan het gieten van klokken, waarbij de klokspijs niet bij gedeelten, met tussenpozen, maar in één ononderbroken gieting in de vorm moet vloeien, om geen oneffenheden te krijgen. De zegswijze heeft betrekking op een ronde, joviale, betrouwbare, resolute man

Het land van belofte

Een periode waarin het iemand zeer goed gaat

(Goed) te land komen

Ergens (goed) terechtkomen, ergens (goed) belanden, ook op een plaats, waar men liever niet zou gekomen zijn. De uitdrukking is ongetwijfeld aan de zeevaart ontleend. Vroeger had ‘te lande’ de betekenis van: naar zijn vaderland, naar het land bij uitnemendheid. Vgl. het Hildebrandslied

Hij is zeker van zijn stuk

Hij is zeker van zijn zaak

van zijn stuk raken

door het gelach van de klas raakte hij van zijn stuk: hij wist niet meer wat hij zou zeggen of doen, hij werd onzeker.

op zijn stuk staan

hij staat op zijn stuk: hij laat zich niet ompraten, hij blijft bij zijn mening.

Spreekwoorden

Een spreekwoord is een korte, krachtige uitspraak die een (volks)wijsheid, een collectieve ervaring of morele opvatting weergeeft. De wetenschappelijke studie van de spreekwoorden heet paremiologie.

Vaak bestaat een spreekwoord uit twee delen, waarbij het eerste deel een oorzaak of voorwaarde beschrijft en het tweede deel een gevolg of conclusie (Wikipedia)

Top spreekwoorden:
1 been
2 water
3 hart
4 neus
5 geld
6 kat
7 wind
8 tijd
9 oog
10 liefde
11 eten
12 liegen
13 lopen
14 zee
15 leren

Alle woorden

ENCYCLOPEDIE SINDS 1946

Op de hoogte blijven?


  • Home
  • Onderwijs
  • Over
  • Geschiedenis
  • Kiosk
  • Contact
  • Manifest
  • Inloggen
  • Synoniemen
  • Spreekwoorden
  • De of Het
  • Schrijvers
  • Afkorting
  • Vervoegen
  • Disclaimer
  • NTD
  • Artikel publiceren?
  • Adverteren
© 2022 Ensie

Inloggen

Log hier in om direct te kunnen beginnen met schrijven.

Ik ben mijn wachtwoord vergeten