Wat doet de frisbee in een boek over sport? Ik bedoel, we hebben er natuurlijk allemaal wel eens mee gegooid, op het strand of in het park. En er zullen weinig honden zijn die zo’n ding niet tussen hun tanden hebben gehad. Maar met sport heeft frisbeeën toch niets te maken?
Vroeger was het overgooien van zo’n handzame schijf inderdaad uitsluitend een recreatieve bezigheid. Totdat men rond 1960 in Amerika, waar anders, op het idee kwam om er een heuse sport van te maken. Dat wil zeggen, vanaf die tijd kwamen er allerlei wedstrijdvormen in omloop. De belangrijkste – bedacht door een stel middelbare scholieren – werd ultimate frisbee genoemd. Bij deze teamsport is het de bedoeling een medespeler te vinden die de frisbee vangt in de end zone, het scoringsvak zoals dat ook bij American football bestaat. Alle spelers mogen lopen (en uiteraard rennen), behalve degene die in het bezit is van de schijf.
Naast ultimate frisbee zijn er ook individuele onderdelen. Zo bestaat er disc golf, de frisbeevariant van golf. Verspreid over een parcours staan metalen manden op een standaard, waar de schijf steeds binnen zo min mogelijk worpen in moet worden gegooid. En dan zijn er bijvoorbeeld ook wedstrijden waar het gaat om maximale afstand (het wereldrecord staat op 250 meter!) of nauwkerigheid.
Het competitieve frisbeeën deed een jaar of 25 geleden zijn intrede in ons land. Inmiddels zijn er circa 350 beoefenaars verspreid over twintig verenigingen, die vaak de mooiste namen hebben: Flying High, Gronical Dizziness, Icecream Headache. Behalve Nederland zijn er nog 45 landen aangesloten bij de World Flying Disc Federation.
Rest nog de vraag waar het woord frisbee vandaan komt. Voor het onwaarschijnlijke antwoord moeten we terug naar het einde van de 19de eeuw, naar het Amerikaanse stadje Bridgeport (even ten noordoosten van New York). Ene William Frisbie had daar de Frisbie Pie Company opgericht, een bakkerszaak vermaard om zijn pasteien en koekjes. Vooral studenten aan de Yale universiteit, in het nabijgelegen New Haven, waren er dol op. De campus lag dan ook vaak bezaaid met lege Frisbie tins, de ronde trommels waar de lekkernijen in bewaard werden.
Ergens in de jaren ’20 van de vorige eeuw ontdekte een aantal studenten dat je de trommeldeksel ook naar elkaar toe kon werpen, mits er een juiste zwiep aan werd gegeven. De ontvanger moest wel gewaarschuwd worden, want de deksels waren van blik gemaakt. Een worp werd daarom aangekondigd met de uitroep ‘Frisbie!’ De rage die onder Yale-studenten uitbrak, verspreidde zich al gauw over de rest van het land. In 1948 kwam de eerste plastic schijf op de markt, eerst onder de naam ‘Morrison’s Flyin’ Saucer’ (naar de ontwerper), daarna als ‘Pluto Platter’. Met verwijzingen naar vliegende schotels en vergelegen planeten speelden de fabrikanten handig in op de nationale obsessie met UFO’s. In 1957 kreeg de frisbee zijn huidige naam.
De producent van de Pluto Platter hoorde van een paar studenten dat ze al jaren aan ‘Frisbie’ deden. Zonder kennis van de oude bakkerszaak nam hij de leuk klinkende term fonetisch over, waarmee de frisbee dus eigenlijk een spelfout is.
