Sportymologie

De oorsprong van sporten en sporttermen door Jonah Kahn

Gepubliceerd op 27-06-2019

Cricket

betekenis & definitie

Voor sommigen is cricket religie, anderen vallen in slaap bij de aanblik. De laatste groep begrijpt niet wat de charme is van mannen in truien en lange broeken die soms vijf dagen doen over een wedstrijd, slechts onderbroken voor de lunch en een kop thee tegen een uur of vier. Het is dan ook typisch zo’n sport die je moet leren waarderen.

Cricket kan ingewikkeld overkomen, maar is terug te voeren tot een simpel concept: het werpen van een bal richting een bepaald object (steen, hekje, stoel, etc.), dat verdedigd wordt door iemand die de bal probeert weg te slaan. Het basisidee is zelfs zo eenvoudig, dat hele vroege vormen van cricket vermoedelijk op verschillende plaatsen en dus onafhankelijk van elkaar zijn ontstaan.

De moderne sport lijkt zich tegen het einde van de middeleeuwen te hebben ontwikkeld uit twee oude Engelse spelen. Aan club ball ontleende cricket onder andere het idee van veldspelers; van stoolball werd het bowlen (werpen) naar een wicket overgenomen. Toch zag cricket er oorspronkelijk heel anders uit dan tegenwoordig. Zo werd de bal niet bovenhands naar de slagman gebowld, maar over de grond gerold. Het slaghout had een curve en was langer, dunner en smaller dan nu. Het wicket bestond slechts uit twee stumps (paaltjes) en dus één bail (dwarshoutje).

Cricket veranderde geleidelijk. Halverwege de 18de eeuw werd er onderhands gebowld, waarbij de bal na één stuit de slagman bereikte. Rond 1775 kreeg het wicket er een derde stump en tweede bail bij. De volgende ontwikkeling was aan het begin van de 19de eeuw toen het zogenoemde round-arm bowling in zwang kwam (arm ter hoogte van de schouder). Ondanks zorgen over de veiligheid van de slagman werden in 1864 alle restricties voor de bowler opgeheven, die nu bovenhands ging werpen. Gevolg was dat het slaghout breder en dikker werd, om de toegenomen vaart van de bal beter te kunnen pareren. Aan de zo traditionele sport is sindsdien weinig meer veranderd.

Over de herkomst van het woord cricket bestaan verschillende theorieën. Volgens sommigen komt het woord oorspronkelijk zowaar uit de lage landen. Het middel-Nederlandse crucke, cricke (stok met een dwarsstuk) gaf aanleiding tot het oud-Franse criquet. Over de betekenis van dit woord verschillen de meningen, maar er zijn twee mogelijkheden: het was een staak die bij een oud spel werd gebruikt als doel (lees: wicket), of het was juist de naam van het slaghout dat bij dit spel gehanteerd werd.

Een andere theorie heeft te maken met het wicket dat bij stoolball werd gebruikt. Dit was een lage houten stoel (stool), zeg maar een melkstoeltje. In het graafschap Worcestershire, waar het spel populair was, had men voor zo’n stoel een eigen woord: cricket. Het lijkt meer dan aannemelijk dat deze regionale term zich uiteindelijk heeft gegeneraliseerd.