Sinterklaaslexicon

Marie-José Wouters (2009)

Gepubliceerd op 24-10-2019

Sinterklaaspapier

betekenis & definitie

Papier dat alleen gebruikt wordt om sinterklaasgeschenken in te pakken. De Génestet spreekt in een gedicht over een cadeautje in een keurig pakje, maar of dit in speciaal papier verpakt was, kunnen we er niet uit opmaken. Tot de jaren vijftig van de vorige eeuw werden pakjes meestal in gewoon pakpapier of kranten ingepakt. Daarna kwam speciaal sinterklaaspapier in zwang.

Eerst met witte achtergrond, soms weggewerkt met sterretjes, houtnerf, enzovoort. Later werd ook de achtergrond gekleurd. Hoewel men al voor de Tweede Wereldoorlog sporadisch gebruik maakte van speciaal inpakpapier, begon men na 1945 in grotere hoeveelheid sinterklaaspapier te drukken, voornamelijk voor banketbakkers. Later nam het gebruik in alle winkels en huishoudens toe.Het dessin van sinterklaaspapier is opgebouwd uit ‘rapporten’. Een rapport is het kleinst terugkerend patroon in een dessin. Behalve Oploo en Joost Swarte (ontwierp het dessin in 1996 voor De Bijenkorf) zijn de ontwerpers meestal onbekend.

Van het sinterklaaspapier zijn de veranderende opvattingen over Sinterklaas en Zwarte Piet en de samenleving waarin wij leven, af te lezen.

In het begin van de 20ste eeuw was het papier dun. Eenvoudige figuren waren op een witte achtergrond gedrukt. Op het eerste papier stonden Sinterklaas, Kerstman en een klok met kalender afgebeeld, zodat dit papier voor de hele maand december gebruikt kon worden.

Na de Tweede Wereldoorlog komen rood, blauw en geel als basiskleuren op. Sinterklaas wordt voorgesteld als eerbiedwaardige, voorname man, zittend in een grote sinterklaasstoel of op een witte schimmel. In de jaren zestig wordt het dessin beheerst door antennes op de daken. In de jaren zeventig overheerst het oranjebruin en daarna het kringloop-‘kraftpapier’ met een beige-bruine ondergrond. Vanaf 1995 komt het glanzende papier met zilver en goud als kleur in zwang, waarbij vaak beren in het dessin voorkomen.

De laatste jaren stelt men Sinterklaas steeds grappiger voor: niet meer als de eerbiedwaardige grijsaard, maar bijvoorbeeld op (rol)schaatsen, op de fiets of in een raket.

Booy, 2007; Duijvestijn-Krudde, 2002; De Génestet, 1849; meded. M. en K. Rigterink, 2008.