Zoals veel sinterklaasgebruiken op een Germaanse oorsprong zouden zijn terug te voeren, laat A.D. de Groot de betekenis in psychoanalytische zin van veel legenden en gebruiken zien. Volgens deze auteur kun je verschillende lagen onderscheiden in het sinterklaasverhaal en de Sint-Nicolaaslegenden: de concrete, literaire en historische laag, en de latente, onderbewuste en erotische laag die als het ware om de ‘pit’ zit en van alle tijden en alle volkeren is. Hij noemt bijvoorbeeld de schoen, die symbool staat voor het vrouwelijk geslachtsorgaan, terwijl de roe en de schoorsteen het mannelijk geslachtsorgaan zouden vertegenwoordigen. De legenden interpreteert hij als een soort ‘leerboek voor seksuele droomsymboliek’.
In legenden: Symbool voor:
drie mannen, drie generaals, het mannelijk geslachtsorgaan jongens, dieven goudstukken, geld, zaad tranen, druppels kerk, herberg plek waar seksuele gemeenschap plaatsvindt feest, Nicolaasfeest seksuele gemeenschap reiziger, enige zoon, drager van erffactoren gasten, pelgrim De legende van het kind in het kokende bad (→ Legende 6) kun je dan zo ‘vertalen’: de aanstaande moeder heeft een kind in haar schoot (in vruchtwater). Zij gaat echter geheel op in een vrijpartij en vergeet dat ze zwanger is (ze snelt naar de kerk, waar het feest ter ere van de nieuwe bisschop wordt gevierd). Het vuur laait op, maar gelukkig redt Nicolaas haar en bevalt ze later van een gezond kind.
De legende van de drie kinderen/scholieren in het pekelvat (→ Legende 15) kun je als volgt duiden: drie scholieren (van het mannelijk geslacht) komen bij een herberg, waar ze vermoord worden (na het seksuele gastmaal is de fallus dood). Dit alles nadat ze van hun goudstukken (zaad) beroofd zijn. Alles wordt in een vat gedaan (de vrucht moet rijpen in de baarmoeder) en na een tijd verrijzen ze weer: er wordt een kind geboren.
Volgens De Groot worden boosdoeners die alleen de seksuele lust zoeken, niet door Nicolaas gestraft. Hij maakt echter de gevolgen van hun daad goed: de liefde komt op de eerste plaats. Hij noemt nog een andere zienswijze. De man te paard heeft het animale, het dierlijke overwonnen: hij beheerst de drift en kan die ten goede aanwenden. Zwarte Piet symboliseert dit: hij heeft een zak met pepernoten, kruipt door de schoorsteen en voert rare capriolen uit. Samen rijden ze, storten pepernoten door de schoorsteen, die bij de schoen voor het vuur terechtkomen. De schoen, zinnebeeld van de vrouwelijke schoot, staat bij het vuur (verlangen) klaar om pepernoten (zaad) te ontvangen via de schoorsteen (penis).
Nog een aantal gebruiken waarbij seksuele symboliek een rol speelt:
•In de Provence moesten meisjes die een man wilden krijgen bij de Nicolaaskapel het volgende versje opzeggen:
Patron des filles, Saint Nicolas, mariez-nous, ne tardez pas Tegelijkertijd moesten ze de grendel heen en weer schuiven. Het ritmische bewegen van het slot van de deur verbeeldde de coïtus.
•In Chenaye (bij Bayeux) moeten meisjes met één stap op de Sint-Nicolaassteen klimmen, daar hun vinger in een uitholling leggen en enkele munten offeren. Waarschijnlijk heeft dit met voorchristelijke vruchtbaarheidsriten te maken, waarbij de vinger in de uitholling de coïtus symboliseert en de grote stap duidelijk maakt dat het meisje de benen goed kan spreiden. Dat zou betekenen dat bij een bevalling het bekken breed genoeg is.
•In Bretagne in Ploubian moesten boerinnen die kinderen wilden, een Sint-Nicolaasbeeld dat aan een touw in de kapel hing, over het lijf wrijven onder het uitspreken van een formule.
De Groot, 1949.
