Oerchristelijke, libertijns-gnostische sekte. In het boek Openbaring (2:6,15) zijn dit ketters die een bandeloos leven leiden en deelnemen aan heidense offermalen. Ze zijn waarschijnlijk genoemd naar een verder onbekende Nikolaus.
In de middeleeuwen: tegenstanders van het celibaat, gehuwde of in concubinaat levende priesters.
Brinkhoff e.a., 1958.