Het woord is afgeleid van het Griekse voor donker maken en werd gebruikt om de stam van de Mauri aan te duiden. Zij leefden in het noorden van Afrika, ongeveer in het gebied van het huidige Marokko en Algerije, en waren ingelijfd in het Romeinse Rijk.
Bij Herodotus en in de bijbel worden de Ethiopiërs beschreven als een onder de grond levend volk, donker gebrand, maar men beschouwde ze bovendien als vermomming van de duivel. Daarnaast bestonden er overigens ook positieve beelden van Moren: de zwarte koning van de Driekoningen en de heilige Mauritius. Mauritius was een aanvoerder met Noord-Afrikaans uiterlijk, van het Thebaanse legioen onder keizer Maximianus Herculius. Aan het eind van de 3de eeuw had dit legioen zich massaal tot het christendom bekeerd. Uit wraak liet de keizer alle soldaten ombrengen. Mauritius werd later heilig verklaard.
In de 15de en 16de eeuw had de kerk diplomatieke contacten met Ethiopië, net als met de oosterse kerken, om de Ethiopiërs voor zich te winnen. Dit was echter niet te rijmen met de slavenhandel, die toen juist op gang begon te komen. Het volk wist niets van de ‘hogere’ kerkpolitiek en de ‘Ethiopiër’ veranderde in de mythische ‘Moor’ met duivelseigenschappen. De slavenhandel had baat bij het demoniseren. Hierbij maakte men gebruik van clichés die al bestonden.
Verder werd ‘Moor’ ook wel als synoniem voor ‘islamiet’ gebruikt: de christelijke witte Sint-Nicolaas heeft de islamitische zwarte Moor overwonnen. De termen ‘Moor’, ‘neger’, ‘slaaf’ en ‘zwarte’ gebruikte men vaak door elkaar.
In de 17de en 18 de eeuw was het de gewoonte om een Moor als bediende te hebben en die ook op schilderijen af te laten beelden: dit was een teken van rijkdom. Deze bediende werd in de 18de eeuw in Europees kostuum afgebeeld. Later keerde de Moorse aankleding terug vanwege het herlevend oriëntalisme. Dit was een gevolg van het feit dat door betere vervoersmogelijkheden meer mensen gingen reizen, met name naar Indië. Hierdoor nam de belangstelling voor andere culturen toe.
→ Zwart Janssen, 1993; Nederveen Pieterse, 1990
