De Griekse godin Artemis was de stadsgodin van → Myra ten tijde van het episcopaat van Nicolaas. Zij was de beschermster van de zeelieden: ze gaf rustig weer, beschermde kinderen, jonge vrouwen en moeders, zorgde voor vruchtbaarheid. Haar tempel was de grootste en mooiste van Myra. Elk jaar waren er feesten en spelen ter harer ere.
Haar beeld droeg men dan in processie door de stad, begeleid door een dansende en gemaskerde menigte. Haar verering vertoont overeenkomsten met de latere Nicolaasverering (bescherming van zeelieden en jonge vrouwen, verschaffer van vruchtbaarheid).Vanaf de regering van → keizer Constantijn (306-337) begon het christendom deze cultus te verdringen. De naam Nicolaas, ‘overwinnaar van het volk’, getuigt van deze strijd. Er is een legende die vertelt dat Nicolaas de beelden en altaren met geweld uit de heidense Artemis-tempel heeft verwijderd. Andreas van Kreta zegt: ‘Met uw lessen hebt u altaren van afgoden neergehaald en plaatsen van verschrikkelijke demonencultus.’ Wat hier dus figuurlijk gezegd is (met woorden), is in de legenden letterlijk verhaald (→ Legenden).
Blom, 1998; Ebon en Van Raephorst, 1977; Heiser, 1978; Janssen, 1993.
