De sterfdag van Sint-Nicolaas van Myra was waarschijnlijk op 6 december. Dit is zijn officiële kerkelijke feestdag: de sterfdag als de dag van de wedergeboorte. De oudste schriftelijke melding van 6 december als sinterklaasdag is op een Latijnse kalender genoemd. Deze in marmer geschreven kalender werd gevonden in Napels en is gedateerd tussen 821 en 841.
In de katholieke kerk begint, in navolging van de joodse traditie, een belangrijke feestdag al de avond ervoor met een avondgebed: daarvoor in de plaats is pakjesavond gekomen op 5 december. Nog niet zo lang geleden ‘reed’ (rijden betekent hier ‘ten geschenke geven’) Sinterklaas met name in Brabant en Limburg op 6 december. Als de kinderen groter werden, vierde men pakjesavond op 5 december.Er zijn twee theorieën over het feest dat de Germanen op deze datum vierden: het → Wodanfeest of het naar voren geschoven joelfeest ter ere van → Freir. Freir was de god der → geschenken en vruchtbaarheid. Het joelfeest vond plaats tussen 25 december en 6 januari. Bij de → kerstening viel de datum mooi samen met de feestdag van de heilige Nicolaas.
Joës a Leydis betwijfelt echter of bij de kerstening ook de datum van Sint-Nicolaas gebruikt is om de overgang van heidendom naar christendom gemakkelijker te maken. Op de kalender van Willibrord en later op die van Karel de Grote komt 6 december nog niet als feestdag voor. Deze kalender werd samengesteld tussen 809 en 813, kort na de kerstening van Nederland. Pas in 1163 staat in Utrecht 6 december als officiële naamdag vermeld. Er is een Friese wet uit 1412 bekend waarin staat, dat sinterklaasdag rustdag was - en dus een verplichte vrije dag. Ook in een handschrift uit de 15de eeuw, afkomstig uit de abdij Van den Duine bij Veurne, staan 6 december en 9 mei als feestdagen vermeld.
Als patroonheilige van handelaars en omdat Sint-Nicolaas zo veel aangeroepen werd in verband met een goed huwelijk, zag men hem steeds meer als brenger van geluk en rijkdom. Zo groeide Nicolaasdag uit tot een geluksdag waarop belangrijke zaken (bezitsoverdracht, huwelijken) geregeld werden. Dit gaat ver terug: al in de middeleeuwen werd 6 december als geluksdag gezien.
Maar niet alleen voor de Germanen had 6 december een speciale betekenis. De Grieken beschouwden 6 december als het begin van de winter. Men had dan speciale symbolische riten om Poseidon, god van de zee, gunstig te stemmen in de hoop de winter op zee veilig door te komen.
Meisen, 1931; A Leydis, 1897.
