Een onvoorwaardelijk basisinkomen is een gegarandeerd inkomen dat aan ieder lid van een bepaalde samenleving wordt uitgekeerd. Een onvoorwaardelijke basisinkomen is per definitie genoeg om te voorzien in de primaire levensbehoeften, hiermee wordt met name eten en drinken, kleren en een dak boven je hoofd bedoeld.
Het idee van een onvoorwaardelijk basisinkomen is niet nieuw. Al in de 16e eeuw schreef Thomas More in zijn beroemde werk ‘Utopia’ over een manier van herverdelen waarmee iedereen binnen de samenleving een gegarandeerd middel van bestaan zou krijgen. Diep in de tweede helft van de twintigste eeuw werden deze ideeën door diverse politiek filosofen en economen opgepakt en uitgewerkt tot het idee van een onvoorwaardelijk basisinkomen.
Over het algemeen wordt gesteld dat een onvoorwaardelijk basisinkomen aan vier voorwaarden moet voldoen. Ten eerste is het universeel, oftewel ieder mens, ongeacht leeftijd, geslacht, etniciteit, etc., heeft er recht op. Ten tweede is het individueel, dat wil zeggen dat het niet afhankelijk is van iemands burgerlijke staat of van de hoogte van iemands inkomen. Ten derde dient het genoeg te zijn om een fatsoenlijk bestaan te onderhouden, rekening houdend met de sociale- en culturele normen van een samenleving. Ten slotte, en wellicht het belangrijkst, dient een onvoorwaardelijk basisinkomen niet afhankelijk te zijn van een tegenprestatie of verplichting tot arbeid.
Het onvoorwaardelijk basisinkomen is in Nederland sinds enkele decennia veelal een onderwerp van publieke discussie. Voorstanders pleiten dat het een middel is om te voorkomen dat mensen in structurele armoede terechtkomen en dat het een einde maakt aan de tergende bureaucratie van instanties als het UWV en de Belastingdienst. Tegenstanders stellen vaak dat het niet betaalbaar is en dat er een kans is dat een te grote groep van de mensen geheel stopt met werken, waardoor een basisinkomen niet meer te betalen is.
