Robbert-Jan Willeboordse

Afgestudeerd in de geschiedenis (MA)

Gepubliceerd op 23-06-2016

Moernering

betekenis & definitie

Moernering is de winning van turf uit veengronden in kustgebieden, zoals in het laat-middeleeuwse Zuid-Beveland. Hierbij werd de moer weggehaald (“gedolven”) van onder de kleilaag van de schorren. Vervolgens werd deze verbrand en tot slot werd de as vermengd met zout water gezoden in het zoutketen.

De moernering en het zieden van zout was in de hoge en late middeleeuwen een belangrijke industrie in steden bij kustgebieden. Steden met een bloeiende zoutindustrie waren bijvoorbeeld Bergen op Zoom, Goes en (de later verdronken stad) Reimerswaal. Zout was in die tijd namelijk een erg gewild product. Niet alleen was het een gewild smaakversterker, het was bovendien een veelgebruikt conserveringsmiddel.

Het delven van moer werd echter controversieel. De winning van veen van onder de kleilaag veroorzaakte namelijk bodemdaling. In Zuid-Beveland bijvoorbeeld werd moernering zodoende al in de dertiende eeuw beperkt en in de eeuwen daarna zelfs verboden. Niettemin werd het verbod veelvuldig overtreden en in de nasleep van de vloeden in de zestiende eeuw gingen een aantal zoutontginningsgebieden voorgoed verloren (zoals het huidige Verdronken land van Zuid-Beveland). Overstromingen in gebieden met bodemdaling door moerdelving wordt door sommige historici gezien als hoofdoorzaak van het ontstaan van bijvoorbeeld het Haarlemmermeer.

Moernering moet niet worden verward met veenontginning, dat het ontginnen was van veengronden als bouw- en/of weiland.