Het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap (KOG) werd opgericht in 1858. Het was de eerste landelijke oudheidkundige vereniging in Nederland. Beschermheer koning Willem III verleende het predicaat 'koninklijk'.
Het KOG stelde zich ten doel de kennis over het Nederlandse verleden te bevorderen en zette zich in voor de oprichting van een museum. Door aankopen, schenkingen en legaten brachten de leden al snel een interessante verzameling bijeen, met objecten op het gebied van de vaderlandse geschiedenis en de kunstnijverheid. Met de opening van het Rijksmuseum in 1885 was het streven naar een museum verwezenlijkt. Een deel van de KOG-verzamelingen vond onderdak in het nieuwe gebouw.
