Ensie Encyclopedie

Redactie Ensie (2022)

Gepubliceerd op 21-09-2016

Bystander effect

betekenis & definitie

Het bystander effect (in het Nederlands het omstandereffect) is de situatie waarbij een aantal mensen toekijken bij een noodsituatie of misdrijf maar niet in actie komen.

Deze term uit de sociale psychologie houdt in dat omstanders van een noodsituatie of misdrijf toekijken zonder hulp te bieden, het alarmnummer te bellen of pas heel laat in actie komen. Voorbeelden van de situaties waarbij dit effect kan optreden zijn zinloos geweld, beroving, een verkeersongeval of pesterijen.

De theorie luidt: hoe groter de groep omstanders, hoe kleiner de kans dat iemand ingrijpt. Deze theorie werd voor het eerst gebruik toen Catherine Genovese in 1964 in New York werd doorgestoken. De steekpartij zou 35 minuten hebben geduurd. Er zouden 38 omstanders zijn geweest zonder dat iemand iets deed. Doordat er zoveel omstanders waren, is dit voorval een veelgebruikt voorbeeld van het omstanderseffect. En hoewel uit een onderzoek uit 2007 bleek dat veel feiten van het ongeval die tot sociaal psychologisch onderzoek hebben geleid, onjuist waren, blijft dit verhaal bestaan dankzij de rol van Catherine binnen de sociale psychologie.

Er zijn veel mogelijke redenen waarom mensen niet ingrijpen. Een paar hiervan zijn: de omstander verwacht dat een ander wel ingrijpt, de omstander ziet dat andere niet ingrijpen en gaat er daarom ook vanuit dat ingrijpen niet nodig is, de omstander denkt dat andere omstanders beter in staat zijn om te helpen, de omstander is zelf bang gewond te raken en in een noodsituatie is het door de stress moeilijk weldoordachte beslissingen te nemen, waardoor het op tijd op het werk komen belangrijker lijkt dan ingrijpen.