Een numerus fixus is een selectieprocedure voor een opleiding aan een universiteit of hogeschool. Voor sommige opleidingen geldt dat er ieder jaar meer aanmeldingen zijn dan plaatsen. Onder alle inschrijvingen vindt dan een loting plaats, de numerus fixus, die uiteindelijk bepaald wie aan de studie mag beginnen.
Bij sommige opleidingen kunnen ieder jaar maar een beperkt aantal studenten terecht. Dit kan meerdere oorzaken hebben, voor sommige opleidingen geldt dat het te veel zou kosten om alle aanmeldingen te accepteren, bijvoorbeeld voor geneeskunde of tandheelkunde. Voor andere opleidingen geldt simpelweg dat het aantal aanmeldingen zeer hoog is, bijvoorbeeld vaak voor psychologie. Numerus fixus vertaalt uit het Latijns betekent ‘vastgesteld aantal’.
In sommige gevallen komt een aanmelding in aanmerking voor directe toelating, dit gebeurt bijvoorbeeld wanneer een iemand gemiddeld een acht of hoger heeft op zijn of haar eindexamen voor de middelbare school. Ook kan een opleiding ervoor kiezen om een gewogen loting te houden. Dit houdt in dat, hoe hoger de cijfers voor de vakken van de middelbare school, deze te hoger de kans is dat men wordt ingeloot. Daarnaast hanteert een opleiding met een numerus fixus vaak een vervroegde inschrijfdatum. De DUO maakt ieder jaar bekend welke opleidingen allemaal gebruik maken van een numerus fixus.
Vanaf het schooljaar 2017/2018 worden de regels wat betreft de numerus fixus gedecentraliseerd. In andere woorden, de manier waarop men dient te selecteren mag vanaf dan door onderwijsinstellingen zelf worden bepaald. Naast de behaalde middelbare schoolcijfers kan een onderwijsinstelling er bijvoorbeeld voor kiezen om te letten op persoonlijke motivatie van een toekomstig student.
