Rachelle Hermans

Student aan de/het Radboud Universiteit Nijmegen

Gepubliceerd op 29-09-2015

Germanismen

betekenis & definitie

Germanismen zijn leenvervormingen uit de Duitse taal. Het zijn woorden die oorspronkelijk Duits zijn, maar vervormd zijn naar het Nederlands. De woorden zijn over komen waaien uit het Duits en zijn toen vernederlandst. Op deze manier lijken de woorden dus Nederlands, maar ze zijn Duits.

Omdat germanismen uit de Duitse taal komen, kregen ze veel kritiek te verduren. De term ‘germanismen’ is bedacht in de 19e eeuw, door een Nederlandse puristische beweging tegen de Duitse invloed op de Nederlandse taal. Deze beweging streefde ernaar de Nederlandse taal te zuiveren van germanismen en andere leenvervormingen. De afkeer en bestrijding van germanismen heeft voortgeduurd tot na de Tweede Wereldoorlog, pas toen nam deze af. Tegenwoordig worden germanismen zoveel gebruikt, dat ze bijna volledig zijn ingeburgerd.

Germanismen vallen onder barbarismen. Barbarismen zijn leenvervormingen en leenwoorden, het zijn woorden die uit een vreemde taal komen en daarna letterlijk vertaald of gevormd worden naar het Nederlands (of een andere taal). Barbarismen komen niet uit de eigen taal en worden dus gezien als ‘strijdig aan het taaleigen’. Onder barbarismen vallen dus de germanismen (Duitse leenwoorden), maar ook Gallicismen (Franse leenwoorden) en Anglicismen (Engelse leenwoorden) vallen onder barbarismen.

Onder barbarismen vallen daarnaast nog de woorden die letterlijk uit andere talen zijn overgenomen en helemaal niet zijn vervormd. In het Nederlands kennen we voorbeelden als überhaupt en Föhn. Deze woorden zijn geen germanismen, het zijn Duitse woorden die we ook in het Nederlands gebruiken.

Voorbeelden van germanismen zijn beduidend, meerdere en steenrijk. Beduidend komt van het Duitse woord bedeutend, meerdere komt van mehrere en steenrijk komt van steinreich. Als alternatief voor deze woorden zou je ook aanmerkelijk in plaats van beduidend kunnen gebruiken, verschillende in plaats van meerdere en schatrijk in plaats van steenrijk.