Slaapwandelen of somnambulisme is een slaapstoornis waarin mensen gedurende hun slaap uit bed gaan. Het is mogelijk dat de persoon diverse handelingen verricht. De term somnambulisme is een samenvoeging van somn (slaap) en ambulisme (lopen).
Somnambulisme is een vorm van parasomnie. Parasomnie is een verzamelnaam voor ongewenst gedrag tijdens de slaap. Het slaapwandelen treedt op als een betrokkene in diepe slaap is (NREM4). Het ontstaat doorgaans één tot tweeënhalf uur nadat iemand in slaap is gevallen. De persoon gaat bijvoorbeeld rechtop in bed zitten, maar het kan ook voorkomen dat iemand uit bed gaat en diverse handelingen verricht.
Tijdens het slaapwandelen heeft men zijn/haar ogen open. Vaak heeft de persoon een verwarde blik. Mensen kunnen zich echter zelden nog iets herinneren van de gebeurtenis. Dat kan voor verwarring zorgen, aangezien de omgeving ervan uitgaat dat de persoon wakker is en bewust is van de handelingen die hij/zij verricht. Ook kan er sprake zijn van praten of schreeuwen. De slaapwandelaar beleeft de droom als realiteit.
Het kan lastig zijn om iemand die lijdt aan somnambulisme wakker te maken. Slaapwandelen komt vaker voor bij kinderen, maar het kan ook plaatsvinden bij volwassenen. Volwassenen zijn echter sneller geneigd gewelddadig gedrag te vertonen. Jongens krijgen bovendien vaker te maken met somnambulisme dan meisjes.
Er kunnen diverse oorzaken zijn voor slaapwandelen, zoals een medische of psychische aandoening. Andere oorzaken van slaapproblemen kunnen zijn: slaapgebrek, migraine, een beroerte, stress, alcohol- en drugsgebruik, koorts, medicatie of een jetlag na het reizen. Slaapwandelen kan leiden tot vermoeidheidsklachten. Een regelmatig slaappatroon kan bijdragen aan het verminderen en voorkomen van somnambulisme.
