Een dwangneurose is een stoornis waarbij men herhaaldelijk terugkerende gedachten heeft die door de persoon niet wenselijk worden geacht. Dwangneurose wordt ook wel obsessieve-compulsieve stoornis (OCS) genoemd. De stoornis wordt gekenmerkt door compulsies (dwangmatige handelingen).
Iemand die lijdt aan een dwangneurose heeft voortdurend last van dwangmatige gedachten of handelingen. De persoon legt zichzelf strikte regels op waaraan hij/zij zich moet houden en kent continu een innerlijke strijd.
De obsessieve-compulsieve stoornis is in de DSM-IV geclassificeerd als angststoornis, aangezien een dwangneurose vaak gepaard gaat met angst. Door het herhaaldelijk uitvoeren van bepaalde handelingen hopen patiënten dat deze angstklachten wordt verminderd.
De dwanggedachten en –handelingen kunnen zich op diverse manieren uiten:
• Controledwang: patiënten onderzoeken dwangmatig bepaalde voorwerpen uit angst dat er iets ernstigs gebeurt. De patiënt moet bijvoorbeeld vier keer het licht aan- en uitschakelen, controleert de voordeur e.d.
• Smetvrees: iemand met smetvrees is geobsedeerd met schoonmaken. Hij/zij heeft grote angst voor virussen en bacteriën en kent een verregaande vorm van hygiëne: bijna voortdurend wordt het lichaam grondig gereinigd door handen wassen of douchen.
• Aritmomanie (teldwang): men heeft de dwangmatige behoefte om bepaalde dingen te tellen, zoals het aantal stoeptegels of traptreden.
Het dagelijkse leven van iemand met OCS kan flink worden ontregeld. Het uitvoeren van dwanghandelingen neemt een groot deel van de tijd in beslag. Vaak schaamt men zich voor de verschijnselen, wat hulpverlening en het genezingsproces bemoeilijkt. Een obsessieve-compulsieve stoornis kan worden veroorzaakt door verschillende factoren, zoals biologische en psychologische omstandigheden.
De behandeling voor een dwangneurose is afhankelijk van het soort dwangmatige verschijnsel. Normaliter wordt een dwangneurose behandeld met cognitieve gedragstherapie, exposure (blootstelling) en/of medicatie.
