1. de- der Mohikanen, schertsend gezegd van de laatste vertegenwoordiger van een politieke, godsdienstige of maatschappelij ke stroming. Verwijst naar de populaire roman van de Amerikaanse auteur James Fenimore Cooper (1799-1851). In dat boek wordt de hoofdrol vertolkt door Uncas, het opperhoofd van een tegenw. uitgestorven indianenstam.
Ik kwam begin december, dankzij een ongelukkig mouvement met mijn achterhoofd tegen het stalen deurtje van mijn brievenbus, in de Boeroove- kliniek terecht, een van de laatste der Mohikanen onder de kleine intieme ziekenhuizen die de Amsterdamse binnenstad rijk is. (Marjan Berk: Op grote voet, 1995)
2. wil de - het licht uitdoen?, sarcastisch gezegde m.b.t. een zaak die afgelopen is, een ideologie waarvan de laatste vertegenwoordiger de pijp aan Maarten geeft. Op 9 april 1992, op de dag van de Britse algemene verkiezingen, kopte de schandaalkrant The Sun naast het hoofd van Labour-leider Neil Kinnock: ‘If Kinnock wins today will the last person in Britain please turn out the lights.’ In de jaren zestig viel de leuze al te lezen als opschrift aan de Oost- Duitse kant van de Muur. Wellicht ontstond de kreet dus als een graffitigrap. Volgens een bepaalde bron was er omstreeks 1967 op het Israëlische vliegveld van Lydda (Lod, tegenw. Ben Gurion Airport bij Tel Aviv), in de periode dat de situatie in Israël deplorabel was (ten tijde van de regering-Levi Esjkol), een notitie opgehangen: ‘Will the last to leave kindly turn out the light.’ Een andere bron maakt melding van een ander vroeg (Amerikaans) voorbeeld. Beginjaren zeventig werden de Boeing-fabrieken in de staat Washington door massale ontslagen getroffen. In en rond de stad Seattle had dit tot de ineenstorting van de huizenmarkt geleid. Veel gezinnen vertrokken toen naar betere oorden. Er kwam een ware hausse in opschriften en T-shirts: ‘Will the last person leaving Seattle/this area/ Boeing/the state of Washington enz. please turn off the lights!’ De uitdr. zou (in Amerika) ook regelmatig te vinden zijn in vernietigende film- en theaterkritieken (lastperson leaving the theatre). Bij ons zou Wim Kan de uitdr. gebruikt hebben in zijn oudejaarsconference in het oliecrisisjaar 1973. Ook Fons Jansen zou in een van zijn vroege shows (‘De lachende Kerk’?) over de leegloop van de r.-k. Kerk gezegd hebben: ‘Wil de laatste broeder die uittreedt het licht uitdoen?’ Zekerheid hierover is er niet.
De volledige voorpagina die dag bestond uit het hoofd van Kinnock vervat in een gloeilamp, met daarnaast de breed uitgesmeerde slogan: ‘Als Neil Kinnock vandaag wint, wil de laatste persoon die Groot- Brittannië verlaat dan het licht uitdoen.’ (De Morgen, 15/04/92)
De jeugdvorming, aldus het rapport, moest ‘vrij’ zijn - en dat werd ze ook. Zo vrij dat er weldra niemand meer over was om het licht uit te doen, en geen laatste man meer om het kampvuur te doven. (Paul Damen: Jong in de jaren ’6o. Tijdsbeeld van een generatie, 1992)
Mijn eerste reactie was: is hier al een orkest dat luchtig blijft doorspelen? Ik dacht meteen aan de ‘Titanic’, ja. Het is heel jammer, maar niet hopeloos: er is nog geen mededeling rondgestuurd dat de laatste het licht moet uitdoen. (Humo, 01/06/95) Wordt Van Randwijck straks gevolgd door een lange rij functionarissen van wie de laatste het licht moet uitdoen boven de IRT-affaire? (HP/De Tijd, 03/11/95)
