zie ook doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg.
1. -kefverdomde Lowietje,spotnaam voor een sulletje, iemand die men gemakkelijk in de luren kan leggen. Hij is het verdomde Lowietjebet. ‘hij is de risee, het zwarte schaap, de dupe’. Volgens Harrebomée stond Napoleons broer Lo- dewijk, koning van Holland van 1806 tot 1810, model voor deze karikaturale ben. Deze was nl. voor alles afhankelijk van zijn machtiger broer, waardoor hij ook gemakkelijk te beïnvloeden was. Stoett vermeldt nog de uitdr. staan te kijken als Lamme Louis‘ergens beteuterd naar kijken’ (vgl. PietSnot).Ook dit spreek-woordenboek weet te vertellen dat het hier gaat om een toespeling op de ‘lamme koning’ van Holland, Louis Bonaparte.
Gelukkig kwamen de makkers van mijn ploeg opdraven, zodat ik wat minder geïsoleerd kwam te staan, maar gekke Lowietje bleef ik. (Hans Koekoek: Liefzijn toegestaan, 1982)
Verdomde Lowietje in Goor. Xjitske kreeg zwemles en medische hulp. Een dolfijn gered. Jeroen wil ook zwemmen en zelf eten. Een dorp voert actie. (Elsevier, 29/07/95, kop van een artikel over een gehandicapt kind)
2. te(als bijwoordelijke uitdr.) heel erg goed; prachtig; geweldig. Er bestaan talrijke varianten, zoals te biek/bokkel/heavy/kick/mad/maf/piel/ ruk/wauw enz.(zie te wauw).Een parodie is te paard.Deze superlatieven zijn bijzonder populair in de jeugdtaal, en dit sinds het begin van de jaren zeventig. Wellicht ontleend aan het Amerikaanse jazzjargon uit de jaren dertig (superlatieven als crazy; mad; too muche.d. werden in dat milieu veelvuldig gebruikt). Bij ons voor het eerst opgenomen door Broersma. De uitdr. te gek gaanontstond in dezelfde kringen. Zie 3.
Te mad, riepen ze, en Larrie had de hele dag al zijn ogen niet van zichzelf af kunnen houden, dus die maakte van de opgewondenheid gebruik door een paar snelle zijdelingse blikken in de spiegel te werpen. (Hans Plomp: Het Amsterdams Dodenboekje, 1970)
Op zo’n lekkere raket. Te mad! (Arie B. Hiddema: Kassa, 1971)
Dit spul komt uit Birma, weetje wel... Te gek, man... (R. Crumb’s Fritz the Cat, Nederlandse uitgave, 1972)
Te gek mooie geluiden. (Arie B. Hiddema: Kif Kif, 1973)
Ik zou ‘te gekke’ songs voor haar componeren. (Theodor Holman: Een lekker leven, 1986)
Nog steeds trekken hordes Duitse en Franse lang- harigen naar dit ‘te-wauwe’ centrum dat inmiddels al lang is veranderd in een strak vormgegeven en goed georganiseerd multi-media bedrijf. (Vinyl, juni 1986)
Te mad jongen, te mad. (Hans Moll: De Hoeken van de Ring, 1987)
Ik, Sonja Sanders, heb zo’n te wauw horloge. Club, april 1987
En die kleding van ze was al helemaal te mad. (Muziek Express, januari 1988)
Deze Amerikaanse groep ziet er namelijk gewoon uit, bovendien maken ze tè gekke muziek, en hebben ze net een nieuwe elpee gemaakt die helemaal tè mad is. (Popfoto, mei 1988)
Werkelijk te mad, te gek, te gek! (Herman Pieter de Boer: Geheimenland, 1988)
Maar dat nieuwste model van Polaroid, de Esprit, is dus echt helemaal te wauw. (Muziek Express, juli 1988)
Want had Jerry Garcia het, met de tsjilm in de hand, al 25 jaar geleden niet over een andere realiteit? Helemaal tè wow, man! (Oor, 27/11/93)
3. te- gaan op,plezier beleven aan, opgewonden raken door, het erg naar zijn zin hebben met; m.b.t. zaken, zowel als personen. Net als 2 vooral in zwang in jeugdige kringen, maar veel later opgekomen (eindjaren zeventig).
Als ik hoor dat mensen in mijn omgeving te gek gaan op ‘Ron Flon Flon’, dan ga ik eens luisteren naar wat dat is. (Oor, 07/09/85)
Blanke kids gaan te gek op zwarte vocale groepen als The Coasters, The Drifters en the Diamonds. (Vinyl, april 1986)
Hellens collega’s, oftewel klasgenoten Edward (21) en Matthijs (18) gaan helemaal te gek op opwindbeestjes. (Club, december 1987)
... die types die verleden jaar nog aan de coke waren maar nu massaal zo te gek gaan op ecstasy. (Nieuwe Revu, 12/01/89)
Ik ging te gek op die lui uit Antwerpen. (Nieuwe Revu, 23/03/89)
Ik neem altijd een box met platen mee, een sampler en een toetsenbord als ik de studio in ga, ik ga te gek op ’t zoeken naar rare geluiden. (Oor, 07/04/90)
Zoals de hippie-van-toen nu helemaal te gek gaat op salsa. (HP/De Tijd, 10/05/91)
Wij weten dat iedereen wel een broer, neef of tante heeft die te gek gaat op multi-instrumentalist Vol- lenweider. (Oor, 30/05/92)
4. van de -ke/dezotte/de knotse enz.,idioot, belachelijk, klungelig. Deze slangconstructie werd eindjaren zestig bedacht door Wim Meuldijk, tekstschrijver van de destijds razend populaire kindertelevisieserie Pipo de Clown. Ze werd er in de mond gelegd van de indiaan Kluk-Kluk, gespeeld door Herbert
Joeks. Misschien ook wel naar analogie van het uit de Leidse studententaal afkomstige van de frisse.Vgl. ook van de dolle.
Voorzichtigjes natuurlijk want ze denken meteen van de gekke van je. (Heere Heeresma: Eén robuuste buste, 1989)
Witte Huis-woordvoerder Marlin Fitzwater noemde Sununu’s strategie: ‘Van de gekke’... (Trouw, 02/06/90)
Het is van de gekke dat de partij de voorlichting over het WAObesluit niet zelf in handen heeft genomen. (Vrij Nederland, 07/09/91)
Het is natuurlijk van de knotse dat iemand die de uiterlijke kenmerken heeft van een man, zegt dat hij een vrouw is. (Vrij Nederland, 24/08/91)
Hoe bestaat het dat een welgevormde jonge vrouw of man beweert van het andere geslacht te zijn?
Het komt in alle maatschappijen en culturen voor. Maar het is toch van de knotse dat zoiets bestaat? (Nieuwe Revu, 03/08/94)
In september zullen wij een serieus plan presenteren; het is van de zotte dat een premier drie televisiezenders heeft. (Elsevier, 20/08/94)
5. zo- als een deur,in hoge mate gek. Informele uitdr.
Superweirdo Hans Vandenburg is zelf al zo gek als een deur, daarom past de muziek die hij maakt als twee druppels water bij hem. (Nieuwe Revu, 10/01/91)
6. zo -/dol als een ui/bos uien,erg gek. Deze informele uitdr. vinden we al bij Harrebomée: hij is zo gek als een uije.Een verklaring weet hij niet te geven.
Die man is zo dol als een bos uien aan het spit. Jan Wolkers: De perzik van onsterfelijkheid, 1980
... bijna dood, maar nog steeds zo gek als een ui. (Donald Olie: De billen van Yvonne, 1990)
