Gepubliceerd op 21-06-2017

Bocht

betekenis & definitie

in de uitdr. te kort door de bocht: niet verder kijkend dan zijn neus lang is; kortzichtig. Deze modieuze uitdr. is in de loop van de jaren tachtig in zwang gekomen.

In feite betalen nu alle Nederlanders mee aan de loonstijging in de zorgsector. Premier Lubbers noemde het gisteravond ‘te kort door de bocht om alleen dit aspect te belichten’. (Het Parool, 06/06/92)

‘Sommigen menen dat met het wegvallen van de dreiging uit het communistische oosten de hele basis onder de NAVO is weggevallen. Dat vind ik iets te kort door de bocht1, zegt Leurdijk. (HP/De Tijd, 10/11/95)

z de- omgaan, een eufemisme voor ‘sterven; begraven worden’. De uitdr. is al oud en komt reeds voor bij Harrebomée. Wellicht moet hier gedacht worden aan de draai die een lijkstoet bij het hek van de meeste kerkhoven moet nemen. Vgl. de gelijkaardige uitdr. het hoekje omgaan, ontleend aan de zeemanstaal: zeelieden die bij het uitzeilen de hoek van een der zeegaten omgingen, werden nooit meer teruggezien (Stoett).

Ontslapen/verscheiden/er tussenuit geknepen/de weg van alle vlees gegaan/de bocht om/naar Bom- mel/naar pierenland/naar kapitein Jas/om kroos- jes. (Harry Mulisch: De verteller, 1970)

3. door de-gaan, een ommezwaai maken; van houding (mening) veranderen; toegeven.

Deze uitdr. wordt vooral in de politiek gebruikt. Volgens Bunge kan een partij die door de bocht gaat, proberen de schade in de ogen van de eigen achterban en onafhankelijke waarnemers te beperken door erop te hameren dat slechts sprake is van een (duidelijke) accentverschuiving. In het Engelse politieke jargon gebruikt men een gelijkaardige zegswijze to take a U-turn (in Groot-Brittannië vooral populair gemaakt door de vroegere premier Thatcher, toen ze tijdens een redevoering op de Tory-conferentie de gevleugelde woorden sprak: ‘You turn if you want to. The lady’s not for turning.’)

Uiteindelijk is Dees ook door de bocht gegaan voor het kostendeel. (Elsevier, 15/12/90)

De PvdA neemt nu de bocht, maar het is de vraag wie nog samen met ons de bocht wil nemen. (Vrij Nederland, 18/05/91)

Nee, Wolfson is heus niet door de bocht gegaan wegens pressie uit de partij om de eenheid in de commissie te bewaren en de rust in de PvdA te herstellen. (Elsevier, 25/01/92)

De PvdA, die zich kortstondig sterk had gemaakt tegen nachtvluchten op vliegveld Beek, ging donderdag onder woordvoerderschap van Crone gierend door de bocht. (De Groene Amsterdammer, 19/10/94)

4. X in de -, X is weer bezig, doet weer gek. Modieuze uitdr.

‘Sherlock Holmes in de bocht”, spotte Olga toen Beunder de sleutelgaten aan een nauwkeurig onderzoek onderwierp. (Martin Boelens: De dochter van de hondekop, 1977)

Holle bombast in het kwadraat. Ben Houplah in de bocht. (J.A. Deelden Modern Passé, 1988)

Nieuw Rechts in de bocht. (J.A. Deelden Jazz, 1992)