Een reactie die volgens de psychoanalyse voortkomt uit het onbewuste en vooral dient om angst te reduceren. Voorbeelden van afweerreacties zijn: rationalisatie, projectie, reactieformatie, verdringing, verplaatsing, splijting, projectieve identificatie, loochening, idealisatie, devaluatie en dichotoom denken.
Afweermechanismen kunnen deel uitmaken van een gezond functionerende persoonlijkheid, maar ook als een rigide patroon voorkomen bij persoonlijkheidsstoornissen en andere psychische stoornissen.
Tegenwoordig denkt men vanuit het cognitieve en schemagerichte model dat veel afweermechanismen samenhangen met een disfunctionele manier van denken voortkomend uit vroeg ontwikkelde schema's (V.O.S.) uit de jeugd.
