Het langlevenrisico is het risico dat pensioenfondsen lopen dat deelnemers langer leven dan op basis van de levensverwachting ingeschat werd. Langer leven dan verwacht betekent voor pensioenfondsen dat ze meer moeten uitkeren dan gepland Het langlevenrisico wordt door pensioenfondsen gedragen, maar kan gevolgen hebben voor de indexatie van pensioenuitkeringen.
Pensioenfondsen reserveren een bepaald vermogen om de pensioenuitkeringen te kunnen doen. Dit vermogen wordt de voorziening genoemd. De voorzieningen zijn gebaseerd op de sterftetafels die iedere twee jaar door het Actuarieel Genootschap worden gepubliceerd. Deze sterftetafels geven de levensverwachting voor verschillende groepen deelnemers weer.
De sterftetafels hebben niet alleen invloed op de omvang van de voorzieningen, maar ook op de hoogte van de pensioenpremies en lijfrentes. Pensioenfondsen berekenen namelijk hoeveel premie een deelnemer moet betalen om bij het bereiken van de pensioenleeftijd levenslang een pensioenuitkering te kunnen ontvangen.
Wanneer deelnemers van een pensioenregeling onverwachts ouder worden betekent dat de pensioenen over een langere periode dan verwacht uitgekeerd moeten worden dan verwacht. Dit heet een langlevenschok en dat kost pensioenfondsen meer geld. Het geld voor de extra pensioenuitkeringen wordt vaak weggehaald bij het vermogen dat gebruikt wordt om mee te gaan met prijsindexaties.
Een langlevenschok kan dus gevolgen hebben voor de hoogte van de pensioenen, omdat er dan minder geld beschikbaar is voor prijsindexaties. Technisch gezien dragen pensioenfondsen het langlevenrisico, maar in de praktijk komt het dus voor dat in werkelijkheid de pensioenen niet mee stijgen met de prijsontwikkeling. Dit houdt in dat pensionado’s met hun pensioen minder te besteden hebben dan gepland. Het langlevenrisico is daarmee niet alleen een risico voor pensioenfondsen en verzekeraars, maar ook voor gepensioneerden.
