Collectief pensioen is het vermogen dat door werknemers gezamenlijk wordt opgebouwd via een werkgever. Het collectief pensioen kan worden gezien als een aanvulling op het normale pensioen en heeft bepaalde voordelen in geval van overlijden of arbeidsongeschiktheid.
Als werkgever heeft men de optie om alle werknemers gezamenlijk een pensioen op te laten bouwen. Dit wordt een collectief pensioen genoemd. Werkgevers zijn niet verplicht om een collectief pensioen aan te bieden, in sommige beroepsgroepen en sectoren is het echter conform de CAO verplicht om dit wel te doen. Indien men als werkgever een collectieve pensioenregeling treft voor zijn of haar werknemers, is men wel verplicht om dit voor iedere werknemer vast te leggen.
Over het algemeen wordt er een onderscheid gemaakt tussen twee verschillende manieren waarop een werkgever invulling kan geven aan een collectief pensioen. Ten eerste kan men kiezen voor een beschikbare premieregeling, waarbij iedere werknemer een vast bedrag per maand afdraagt en men bij aanvang van het pensioen pas weet hoeveel men krijgt uitgekeerd. Daarnaast kan men kiezen voor een diensttijdregeling, waarbij er bij het bepalen van het pensioen wordt uitgegaan van een gemiddeld loon en eventuele stijgingen hierin om vooraf te bepalen hoeveel pensioen men ongeveer krijgt uitgekeerd.
Vanuit het perspectief van de werknemer zitten er zowel voor- als nadelen aan een collectief pensioen. Het belangrijkste voordeel is dat men, in vergelijking met bijvoorbeeld zelfstandigen die geen collectief pensioen opbouwen, men over de jaren minder betaald aan premie, maar in veel gevallen wel evenveel als uitkering ontvangt. Een veel besproken nadeel is dat men als werknemers ook meebetaalt aan het pensioen van andere werknemers en hier verder geen eigen inbreng in heeft.
