Pauline Zwart

Veranderkundige bij Connecta.nl

Gepubliceerd op 04-09-2015

Arnold Cornelis

betekenis & definitie

Arnold Cornelis (1934 - 1999) was cultuurfilosoof, kennistheoreticus en auteur. Hij promoveerde tot doctor in de wijsbegeerte aan de Rijksuniversiteit van Gent op een proefschrift getiteld 'De maatschappij als leerproces'. Zijn hoofdwerk is "De Logica van het Gevoel".

Arnold Cornelis (1934 - 1999) was cultuurfilosoof, kennistheoreticus en auteur. Hij doceerde filosofie en sociale theorie van de kennis aan de universiteiten van Gent, Groningen en Amsterdam.

In zijn hoofdwerk de Logica van het Gevoel beschrijft Cornelis hoe mensen en organisaties in hun levensloop door drie fasen gaan. De eerste fase is die van het natuurlijke systeem. Geborgenheid, liefde en veiligheid staan daarin centraal. Het beeld is dat van een kind in het gezin. De sturing van de mens is in deze fase intern (wat heb ik nodig).

De tweede fase is die van het sociaal regelsysteem. Rationaliteit beheerst dit systeem en externe sturing staat daardoor centraal (waar moeten we ons aan houden, planning en controle). Het beeld is dat van een puber op school of een medewerker in een bureaucratische organisatie. In een sociaal regelsysteem ontstaat op den duur stagnatie en bureaucratie. Er is dan een nieuw systeem nodig waarin natuurlijk systeem en sociaal regelsysteem worden bijgestuurd in communicatie met betrokken personen. Dit is de derde fase, die Arnold Cornelis het systeem van communicatieve zelfsturing noemt.

Cornelis stelt dat het gevoel van mensen een belangrijke gidsfunctie heeft. Het geeft aan in welk systeem een kwestie zich afspeelt. Problemen in het natuurlijk systeem uiten zich in angst, machtsmisbruik en geweld. Conflicten in het sociaal regelsysteem uiten zich in boosheid en strijd over toepassing van de regels. Problemen in het systeem van communicatieve zelfsturing gaan over mislukte communicatie en uiten zich in protesten.