Het noodbevel van artikel 175 Gemeentewet mag alleen in uitzonderlijke situaties worden toegepast. Het noodbevel kan worden ingezet als sprake is van oproer, wanordelijkheden, rampen of zware ongevallen of de vrees daartoe bestaat.
Het wetsartikel bepaalt dat de burgemeester bevoegd is alle bevelen te geven die hij nodig acht ter handhaving van de openbare orde of ter beperking van gevaar. Deze maatregel mag worden toegepast wanneer het gaat om een bepaald aantal personen of organisaties. Gaat het om een onbepaald aantal personen (“een ieder”), dan is een noodverordening het geschikte middel (artikel 176 van de gemeentewet). Een noodbevel kan wel dienen als een overbrugging naar een noodverordening.
De maatregelen mogen niet verder strekken dan strikt noodzakelijk is (proportionaliteit) en minder ingrijpende bevoegdheden tekortschieten (subsidiariteit). De inhoud van het noodbevel kan enkele grondrechten inperken. Via een noodbevel kunnen de vrijheid van godsdienst (artikel 6 van de Grondwet), de vrijheid van meningsuiting (artikel 7 lid 3 van de Grondwet en de vrijheid van vergadering en betoging (Artikel 9 van de Grondwet) worden ingeperkt. Het is in principe niet toegestaan van de privacy-waarborg uit artikel 10 van de Grondwet en artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (eerbiediging persoonlijke levenssfeer) af te wijken, maar dit gebeurt in de praktijk wel. Dit betekent concreet dat men een gebied kan evacueren en mensen kan verplichten zich van de openbare weg te verwijderen naar een plek buiten het gebied, maar mensen niet kan verplichten hun huis te verlaten. Een (individueel) evacuatiebevel behoort daarmee niet tot de mogelijkheden, omdat dit het woonrecht van burgers uit artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (eerbiediging persoonlijke levenssfeer) aantast.
