Democratie is de regering van het volk door zichzelf. Of iets bloemrijker geformuleerd, het is een regering ‘of the people, by the people, for the people’ (Abraham Lincoln). Dat is een op het eerste gehoor wat paradoxale formulering, maar die paradox lost zich op wanneer men dat iets verder specificeert.
Een democratie is een regeringsvorm waarbij (i) burgers kiezen voor andere burgers die het land besturen en (ii) die ook weer verdwijnen wanneer zij de gunst van de kiezers hebben verspeeld. Deze beide dimensies van het democratie begrip zijn essentieel.
Ten aanzien van het eerste gaat het dan om het kiezen van die burgers via stemrecht. De strijd voor algemeen kiesrecht legde een lange weg af. Reeds in de Griekse oudheid wordt de democratie geprezen door Pericles (495 v.o.t., 429 v.o.t.) in een beroemde rede waarin hij aangeeft waarom Athene hogere waarden vertegenwoordigt toe dan Sparta (waarmee Athene in oorlog was).
De politieke strijd rond het kiesrecht vanaf de Griekse oudheid tot aan het eind van de 19de eeuw ging eigenlijk over de uitbreiding van het kiesrecht naar alle burgers van de staat. In 1893 voerde Nieuw-Zeeland het algemeen kiesrecht in. Het algemeen kiesrecht voor mannen werd in Nederland ingevoerd in 1917 (in België in 1918) en voor vrouwen in 1919 (in België pas in 1948). Dat wil zeggen, het was een strijd voor de uitbreiding van dat kiesrecht naar vrouwen, slaven en andere categorieën burgers die van dat kiesrecht waren uitgesloten.
Dat niet alleen de eerste dimensie van democratie (vrije verkiezingen) van belang is, maar ook het tweede deel (de bestuurders vertrekken wanneer daartoe aangespoord) wordt duidelijk wanneer men zich probeert voor te stellen dat je één keer een bepaalde regering mag kiezen die vervolgens (ondanks haar slechte prestaties) altijd mag blijven. Dat achten wij niet in overeenstemming met onze intuïtie van wat een democratie moet zijn. Een echte democratie heeft ook een procedure om van bestuurders af te komen.
