(Eng.: black hole), hypothetisch gebied in de ruimte waar een dermate sterk gravitatieveld heerst, dat zelfs licht en andere soorten elektromagnetische straling er niet uit kunnen ontsnappen.
In de jaren zeventig werd de theorie van de zwarte gaten in de sterrenkunde gebruikt om allerlei verschijnselen te verklaren waarmee men geen raad wist: de enorme energieproduktie in quasars en ‘actieve’ sterrenstelsels, de röntgenstraling van bolvormige sterrenhopen of die van röntgendubbelsterren met één zware, onzichtbare component. In de eerste gevallen zou het dan gaan om zwarte gaten met een massa van miljoenen tot
miljarden zonsmassa. In het laatste geval zou het gaan om onzichtbare componenten met een massa die groter is dan de theoretisch mogelijke eindmassa van een ster (ca. 2-3 zonsmassa).
De huidige onderzoekingen lijken er echter op te wijzen dat men niet altijd de hulp van een zwart gat behoeft in te roepen en dat de meer conventionele verklaringen vrij sterk blijven staan. Er is nog steeds maar één object, de röntgendubbelster Cygnus X-l, die als serieuze kandidaat voor een zwart gat mag worden beschouwd. Sommige astronomen vragen zich daarom af waarom het nog steeds bij dit ene exemplaar is gebleven en of het niet logischer is dan maar te veronderstellen dat ook hiervoor wel een conventionele verklaring gevonden zal worden.
