Gebied in Noordwest-Afrika, aan de Atlantische Oceaan, in het noorden grenzend aan Marokko, in het oosten aan Algerije en Mauretanië; 266 000 km2, 165 000 inw. Hoofdstad: El Ajoen.
BEVOLKING EN ECONOMIE
De Westelijke Sahara bestaat voornamelijk uit woestijn: het is een droog gebied met hoge temperaturen en grote verschillen in dag- en nachttemperatuur. Langs de kust van de Atlantische Oceaan is het koeler. De bevolking bestaat uit een klein aantal boeren in de oasen, uit nomadische veetelers (Sahari) en (langs de 1125 km lange kust) uit vissers. Bijna alle verkeer vindt via de zee plaats. Er zijn noch spoorwegen noch verharde wegen. Fosfaatontginning ten zuiden van El Ajoen en visserij zijn de pijlers van de weinig florissante economie van de Westelijke Sahara. In Zoewerat wordt ijzererts ontgonnen.
POLITIEK
Tijdens de middeleeuwen was het gebied bezet door Berbers die onder Arabische overheersing kwamen. Kaap Bojador werd in 1434 door de Portugezen bezeild. In 1884 eiste Spanje het protectoraat over het gebied, waarin het in de loop der tijd verscheidene plaatsen bezette. Het gebied werd in 1958 een Spaanse provincie, die de vroegere gebieden Saguia el Hamra en Rio de Oro omvatte. Op 26.2.1976 droeg Spanje het gezag over aan Marokko en Mauretanië, niettegenstaande het advies van het Internationale Gerechtshof in ’s-Gravenhage (okt. 1975), dat zelfbeschikking voor de Sahari inhield. Deze vormden een door Algerije gesteunde onafhankelijkheidsbeweging, het Frente Polisario, dat op 27.2.1976 de Democratische Arabische Republiek van de Sahara (DARS) uitriep.
Behalve door Algerije werd deze staat volkenrechtelijk ook erkend door Tanzania, Benin, Boeroendi, Libië, Madagascar, de Seychellen, Togo, Guinee-Bissao en Vietnam. Na de machtswisseling in Mauretanië in juni 1979 besloot de nieuwe regering de troepen uit de Westelijke Sahara terug te trekken en volgde een vredesverdrag tussen Mauretanië en het Polisario (5.8.1979). Daarop lijfde Marokko het door Mauretanië ontruimde gebied van Tiris el Gharbia als een provincie in (14.8.1979). Begin 1981 werd de DARS door 45 landen erkend.
In mrt. 1981 begon Marokko met de bouw van een 400 km lange muur, een zgn. ‘militaire gordel’, die m.n. de fosfaatmijnen tegen aanvallen van het Polisario moest beschermen en die in mei grotendeels klaar was. Op 26.6.1981 verklaarde de Marokkaanse koning Hassan op de OAE-top te Nairobi dat hij de bevolking van de Westelijke Sahara in een referendum over het statuut van het gebied zou laten beslissen. Op 25 aug. kwam een werkgroep van de OAE samen om het referendum en de wapenstilstand te regelen. Toen die besprekingen maar voortduurden, begon het Polisario in okt. een offensief tegen de Marokkaanse troepen in de Westelijke Sahara, dat met zware luchtbombardementen werd beantwoord.
Op de halfjaarlijkse ministersconferentie van de OAE die op 22.2.1982 te Addis Abeba begon, werd de Westelijke Sahara als 51e lid van de organisatie aanvaard. Daarop verlieten 19 delegaties, w.o. die van Marokko, de vergadering. Begin 1983 waren er weer besprekingen tussen Polisario-leiders en de Marokkaanse regering. Ook dit overleg strandde. Marokko wilde het gebied wel autonomie verlenen binnen het koninkrijk, maar dit ging het Polisario niet ver genoeg. Op de 19e top van Afrikaanse staatshoofden te Addis Abeba werd in juni 1983 unaniem een motie aanvaard waarin Marokko en het Polisario werden aangemaand rechtstreekse onderhandelingen te beginnen die via een wapenstilstand tot een overeenkomst zouden leiden. Een oplossing van het conflict lijkt nog ver af.
LITT. V.Thompson en R.Adloff, The Western Saharans: background to conflict (1980); T.Hodges, Western Sahara, the roots of a desert war (1984).
