m. (-len), knolvormige concretie van vooral mangaan- en ijzeroxide die in grote hoeveelheden in bijna alle diepzeeën wordt aangetroffen.
(e) Mangaan is een onmisbare grondstof voor de staalindustrie. In de mangaanknollen komen ook nikkel, koper en kobalt in economische concentraties voor. Daarom werden vanaf 1974 ca. zeven consortiums gevormd die zich bezighouden met de winning van de knollen en de verwerking ervan. De consortiums bestaan uit grote Amerikaanse, Japanse en Europese concerns (waaronder de Ned. bedrijven Billiton en BosKalis). Voor de winning zijn door de verschillende consortiums eigen systemen ontwikkeld. Vaste elementen daarin zijn: een operatiebasis, een speciaal mijnbouwschip of -platform, een winningssysteem bestaande uit een vergaar- en een transportsysteem, en verder ertstankers die de knollen naar het vasteland vervoeren.
Het vergaren kan door automatische apparatuur (de zgn. bottom miner), vang-, zuig- en sleepsystemen geschieden. Het transport naar de oppervlakte kan geschieden door middel van een hydraulisch systeem of met compressoren.
Vanaf 1974 hebben de lidstaten van de VN in een aantal zeerechtconferenties (zie aldaar) onderhandelingen gevoerd over de exploitatie van de zeebodem. De ontwikkelingslanden verzetten zich ertegen dat de ontginning het monopolie van enkele grote consortiums zou worden. Dat zou hun metaalexport in gevaar kunnen brengen. Tijdens de twaalfde ronde van de Internationale Zeerechtconferentie (1981) zijn de lidstaten tot overeenstemming gekomen over de instelling van een beheersraad waarin 36 landen zitting hebben en die moet toezien op de onderzeese mijnbouw. Voor de exploitatie van de oceaanbodem op minder dan 200 mijl uit de kust is de toestemming nodig van de kuststaten. De mineralen die daarbuiten gewonnen kunnen worden, zijn het gemeenschappelijk eigendom van de mensheid, zodat landen die niet aan zee grenzen of ontwikkelingslanden die nog niet over de vereiste kennis beschikken, moeten meeprofiteren van de winst die b.v. westerse consortiums op de exploitatie van de oceaanbodem maken.
