Op grond van specifiek aardwetenschappelijke waarde veiliggesteld object. Men kan hierbij denken aan bijzondere geologische terreinvormen (klifkust, oeverwallen, kreekruggen, stroomgebieden) en plaatsen waar bijzondere formaties ontsloten zijn (steenmergelzandgroeven).
Vrijwel alle objecten zijn onvervangbaar; de vorming vond vaak miljoenen jaren geleden plaats via zeer langzaam verlopende processen. De voornaamste bedreigingen zijn cultuurtechnische werken, wegenaanleg, ontgrondingen en waterstaatkundige ingrepen.Hoewel het behoud van geologische terreinvormen ook tot de doelstelling van verschillende natuurbeschermingsorganisaties hoort, bestaan er in Nederland nog maar weinig van dergelijke monumenten. De bekendste zijn het Oudmirdumerklif in Friesland (aangekocht in 1928), de Heimansgroeve in Limburg (1937), het Keienreservaat bij Urk (1954) en het Staringmonument in Losser (1968). In Nederland inventariseert de Werkgroep, Gea mogelijke monumenten (de zgn. gea-objecten) en probeert overheden, ruilverkavelingscommissies enz. van het belang ervan te overtuigen. België kent de volgende geologische monumenten: Roche a l’Appel (te Muno, prov. Luxemburg) en in de Ardense reservaten Furfooz langs de Lesse en Champelle en Poilvache langs de Maas. Een bekend voorbeeld is het Yellowstone National Park.
