Oosthoek Encyclopedie

Oosthoek (1985)

Gepubliceerd op 09-03-2021

Erfrecht

betekenis & definitie

o. (-en), het geheel van rechtsvoorschriften die de overgang van het vermogen van een overledene op een of meer andere personen regelen.

(e) België. In België werd het erfrecht van de langstlevende echtgenoot ingrijpend gewijzigd door de wet van 14.5.1981, die op 6.6.1981 van kracht werd. In de vroegere wetgeving kwam de langstlevende echtgenoot in principe als erfgenaam slechts in aanmerking na de afstammelingen en de overige familieleden van de overledene en vóór de staat. In de nieuwe wet is de overlevende echtgenoot een volwaardig erfgenaam.

De nieuwe wet bepaalt de orde van erfopvolging onder de wettige erfgenamen. Bij ontbreken van wettige erfgenamen vervallen de goederen aan de natuurlijke kinderen en, bij ontstentenis daarvan, aan de staat. De wettige erfgenamen treden van rechtswege in het bezit van de nalatenschap; de anderen moeten die saisine vragen aan de rechter. De erfenis komt toe aan de kinderen en afstammelingen van de overledene, aan zijn noch uit de echt noch van tafel en bed gescheiden echtgenoot, aan zijn bloedverwanten in opgaande lijn (ouders, grootouders) en aan zijn bloedverwanten in de zijlijn. Wordt een erfenis toebedeeld aan bloedverwanten in de opgaande lijn of aan bloedverwanten in de zijlijn, dan wordt de nalatenschap verdeeld in twee gelijke delen, die respectievelijk toekomen aan de bloedverwanten van de vaderlijke en moederlijke lijn. Wanneer verschillende bloedverwanten van gelijke graad voor de erfenis in aanmerking komen, erven zij elk een gelijk deel. De toepassing van deze regels wordt in sommige gevallen doorkruist door de principes van de plaatsvervulling en van de kloving.

De kinderen of hun afstammelingen erven van hun ouders, grootouders of verdere bloedverwanten in opgaande lijn. Zij erven voor gelijke delen en bij hoofden wanneer zij alleen in de eerste graad staan en uit eigen hoofde geroepen worden; zij erven bij staken wanneer zij allen of een gedeelte van hen bij plaatsvervulling opkomen. Wanneer de overledene wettige, natuurlijke of geadopteerde kinderen achterlaat, verkrijgt de langstlevende echtgenoot het vruchtgebruik van de hele nalatenschap. Komen geen kinderen tot de nalatenschap, maar zijn er andere erfgerechtigden, dan verkrijgt de langstlevende echtgenoot de volle eigendom van het deel van de eerststervende in het gemeenschappelijke vermogen (huwelijksvermogensrecht) en het vruchtgebruik van diens eigen vermogen. Heeft de overledene geen erfgerechtigden, dan verkrijgt de langstlevende de volle eigendom van met vruchtgebruik belaste goederen of in een gewaarborgde of geïndexeerde rente. Behoort de blote eigendom aan andere erfgenamen, dan kan de langstlevende die omzetting vragen binnen vijf jaar na het openvallen van de nalatenschap. Het vruchtgebruik van de gezinswoning en het daar aanwezige huisraad kan slechts worden omgezet met instemming van de langstlevende echtgenoot.

De langstlevende kan van zijn erfrecht geheel of ten dele worden uitgesloten of vervallen verklaard indien hij geheel of ten dele ontzet is uit de voogdij over de uit het huwelijk geboren kinderen. Laat de overledene geen nakomelingen achter en ook geen broers of zusters, dan wordt de nalatenschap in twee helften verdeeld tussen de bloedverwanten in de vaderlijke opgaande lijn en die van de moederlijke opgaande lijn. Wanneer de ouders van een persoon die zonder nakomelingenschap is, hem hebben overleefd en hij broers of zusters of afstammelingen van hen heeft, dan wordt de nalatenschap verdeeld in twee helften; de ene komt toe aan de ouders, die ze gelijk verdelen, de andere komt toe aan broers en zusters. Is er slechts één ouder, dan erven broers en zusters drie vierde. De helft of drie vierde verdelen ze onder elkaar in gelijke delen. Vervolgens erven de gewone bloedverwanten in de zijlinie tot en met de vierde graad.

Nederland. In Nederland trad op 1.12.1982, met terugwerkende kracht tot 13.6.1979, een wet in werking waarin de erfrechtelijke positie van natuurlijke kinderen werd gelijkgesteld met die van wettige kinderen.