Oosthoek Encyclopedie

Oosthoek (1985)

Gepubliceerd op 09-03-2021

Emigratie

betekenis & definitie

v. (-s), in het algemeen het zich blijvend vestigen in een andere staat, gezien vanuit het land van vertrek.

(e) Na het emigratiehoogtepunt van Nederlanders in 1952 (ruim 48 000) daalde de belangstelling geleidelijk, en zelfs zo dat een immigratie-overschot ontstond. Sinds de Tweede Wereldoorlog zijn in totaal ca. 0,5 mln. Nederlanders geëmigreerd. Hiervan keerde echter na korte of langere tijd weer een derde terug. Het percentage van diegenen die terug zouden willen, ligt zelfs een stuk hoger. Dit verschijnsel deed zich in de jaren zeventig veel sterker voor dan in de jaren zestig, en daarbij sterker in Australië en Nieuw-Zeeland dan in Canada (resp. 35 %, 37 % en 28 %).

Het verschil komt waarschijnlijk door de hogere toelatingseisen van Canada en de lagere emigratiesubsidie. De beweegredenen voor terugkeer waren: problemen op het persoonlijk vlak en binnen de relaties (26 %), het niet kunnen wennen (24 %), heimwee (22 %, het niet kunnen vinden van geschikt werk (20 %), ziekte of overlijden van familieleden (11 %), gebrek aan mentale vrijheid (8 %). Achterliggende oorzaken zijn het zich rooskleuriger voorstellen van de situatie dan het voorlichtingsmateriaal rechtvaardigt, en enthousiaste brieven van familie of bekenden die al eerder waren geëmigreerd. Sedert het einde van 1978 was er weer een merkbaar stijgende belangstelling voor mogelijkheden van emigratie, maar na 1982 nam de belangstelling opnieuw af (tabel 1). In 1978 kwamen 10 200 verzoeken om informatie binnen, in 1979 meer dan het dubbele: 22 450. Tegenover deze verhoogde belangstelling stond echter een een gewijzigde situatie in de emigratielanden in vergelijking met de jaren vijftig, toen de toelating praktisch ongelimiteerd was.

Langzaam maar zeker waren deze landen verplicht hun toelatingsbeleid aan te passen aan hun eigen arbeidsmarkt, en stelden zij hogere eisen aan de opleiding van de aspirant-emigrant. Het totaal aan aanmeldingen vertoonde, evenals bij de vroegere emigratie, een duidelijke voorkeur voor Canada, Australië en Nieuw-Zeeland. Ondanks de verscherpte eisen staan deze landen positief tegenover emigranten, die door hun grotere mobiliteit vaak gemakkelijker gebruik maken van bestaande openingen in de arbeidsmarkt dan de eigen bevolking. Toch is een grondige voorbereiding van vestigingsmogelijkheden van het grootste belang voor het slagen van emigratie. Daarom zijn er oriëntatiereizen voor aspirant-emigranten en b.v. jongerenprogramma’s om Canada te leren kennen door er 9-12 maanden te werken. Met Australië en Nieuw-Zeeland zijn afspraken gemaakt voor

soortgelijke programma’s.

Een verschil met de jaren vijftig en zestig is de leeftijd van de emigranten. De gemiddelde leeftijd was in de jaren zestig vrij sterk gedaald, maar liep in de jaren zeventig weer op. Ook de gemiddelde gezinsgrootte, gedaald in de jaren zestig, is weer hoger geworden. Het opleidingsniveau ligt merkbaar hoger, met een stijgend percentage zelfstandigen en bedrijfsmanagers. De waardering van de niet-materiële aspecten van het emigratieland is daarbij een belangrijker vertrekmotief geworden, met daarnaast de sombere verwachtingen over de toekomst in Nederland (en geheel Europa) en de onvrede met de hoge sociale lasten. Voor het verloop van de emigratie vanuit België in de jaren 1975—80 zie tabel 2.

Tabel 1. Emigratie van Nederlanders 1978-84

land van bestemming 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984

Australië 775 918 1607 2259 2394 889 469

Brazilië 131 253 161 168 137 188 115

Canada 1201 1492 1724 1712 1920 682 601

Nieuw-Zeeland 607 510 894 1060 1250 860 469

VS 166 320 328 412 381 326 391

Zuid-Afrika - - - - - - -

overige landen 26 29 56 66 84 209 385

totaal 2906 3522 4770 5677 6166 3154 2430

Tabel 2. Emigratie van Belgen 1975-80*

land van bestemming 1975 1976 1977 1978 1979 1980

Canada 657 733 711 1108 678 811

VS 3563 4392 4289 3783 4348 3831

Mexico - - 101 70 98 178

Midden-Amerika - - 138 52 99 115

Argentinië - - 61 71 45 47

Brazilië - - 203 151 126 152

Chili - - 30 47 51 35

andere landen in Zuid-Amerika - - 326 279 313 252

Australië en Nieuw-Zeeland 163 190 171 166 158 199

* Niet inbegrepen zijn de personen vertrokken naar onbekende bestemming.