Oosthoek Encyclopedie

Oosthoek (1985)

Gepubliceerd op 09-03-2021

Compact disc (compact disk)

betekenis & definitie

Schijf waarop geluidssignalen digitaal zijn vastgelegd en langs optische weg kunnen worden afgelezen. De compact disc werd in 1981 geïntroduceerd.

Het registratiesysteem van dit apparaat is analoog aan dat van de beeldplaat. Op een compact disc is het geluid digitaal vastgelegd in de vorm van microscopisch kleine, ondiepe putjes, die in een uiterst fijne spiraai gerangschikt zijn. Om hem te kunnen afspelen, wordt de compact disc met de af te spelen zijde naar beneden op de draaischijf van het weergaveapparaat gelegd. Het geluidsspoor wordt van onderen optisch afgetast door een lichtbundel, die afkomstig is van een laser. Deze lichtbundel wordt met behulp van een miniatuur lenzenstelsel als een zeer fijne lichtstip op het geluidsspoor geprojecteerd. Een servosysteem zorgt ervoor dat de lichtstip de spiraal blijft volgen.

Het patroon van putjes en tussenruimten veroorzaakt variaties in het gereflecteerde licht. Het reflectielicht wordt opgevangen door een lichtgevoelige cel en omgezet in een elektrisch signaal dat, toegevoerd aan een speciale versterker, weer wordt omgezet in een audiosignaal. Deze methode van geluidsregistratie kent vele voordelen. Er kan een uren durend geluidsprogramma worden vastgelegd op een veel kleinere schrijf dan de gebruikelijke grammofoonplaat. Verder kan de geluidskwaliteit, m.n. wat betreft het frequentiebereik en de dynamiekomvang, aanzienlijk opgevoerd worden: de mechanische beperkingen van bewegende delen als naald en pick-up element vallen nl. in de digitale techniek geheel weg. De signaal-ruisverhouding wordt aanmerkelijk beter; ook de zgn. - vervalt, want alleen het in het ‘putjespatroon’ gecodeerde signaal doet mee.

Door de digitale bewerkingstechniek onderweg tussen microfoon en putjespatroon is op eenvoudiger wijze dan voorheen een uitstekende versterkingslineariteit te bereiken resp. te handhaven; dit betekent dat de vervorming onder zeer lage waarden blijft. Een ander voordeel is het feit dat de compact disc minder gevoelig is voor oppervlakkige beschadigingen.De plaat krijgt nl. na het aanbrengen van het geluidsspoor een oppervlaktebehandeling met een transparante kunststof. Niet al te diepe krassen hinderen de werking van het optisch aftastsysteem niet, want dat is zeer nauwkeurig afgesteld op de dieper gelegen geluidssporen. Een nadeel van de compact disc is het feit dat de bijzondere afspeelapparatuur voorlopig nog tamelijk duur zal blijven. Een ander nadeel is dat door de langere speelduur van de compact disc de programma-onkosten per plaat ook hoger uitvallen. Deze onkosten zullen dan ook meer dan voorheen de prijs per plaat gaan bepalen.

De ontwikkeling van de compact disc is nog niet voltooid. Er is nog geen volledige standaardisatie bereikt; verder komen er nog steeds nieuwe toepassingsgebieden bij, m.n. als geheugen bij thuiscomputers en als opslagmedium voor tekstuele informatie.