Oosthoek encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 19-01-2019

Zaaizaad

betekenis & definitie

Zaaizaad - Zaden, welke zullen worden uitgezaaid ter verkrijging van een nieuw gewas, dienen aan de hoogste eischen te voldoen. Behalve de echtheid van botanische soort en variëteit eischen wij, dat het z. een voldoende zuiverheid heeft, d. w. z. zooveel mogelijk vrij is van aarddeeltjes, kafjes, beschadigde korrels (z.g. onschadelijke onzuiverheid), en vooral van onkruidzaden, moederkoorn, brandkorrels, enz. (z.g. schadelijke onzuiverheid). Het z. moet verder bestaan uit groote en zware korrels, volgroeid met veel reservestof. De korrels moeten snel ontkiemen (kiemenergie), terwijl slechts weinige bij de kieming mogen uitblijven en verloren gaan (kiemkracht).

Hoewel vorm, kleur, glans en reuk van het zaad ons in vele gevallen reeds in staat stellen, een behoorlijk oordeel over de kiemenergie en kiemkracht te krijgen, is een juist oordeel slechts te verkrijgen door een kiemproef in een kiemtoestel. Bij enkele zaden, vooral bij vlinderbloemigen, treft men z.g. harde zaden aan. Deze zaden kiemen niet, doordat de bijzonder dichte zaadhuid wateropneming verhindert; het is te verhelpen door zulke zaden een weinig te schuren of even aan te snijden. Niettemin mogen deze zaden niet op de volle waarde gerekend worden. Door het Rijkslandb.proefstation voor Zaadcontrôle wordt de gebruikswaarde van zaaizaad uitgedrukt door een cijfer, verkregen door het product van zuiverheid en kiemkracht door 100 te deelen en van dit getal nog af te trekken driemaal de gevonden schadelijke onzuiverheid. Behalve de reeds genoemde eigenschappen moet van deugdelijk zaaizaad ook geëischt worden, dat het een goede afstamming heeft; daardoor toch wordt de zekerheid verkregen, dat gewenschte erfelijke eigenschappen opnieuw zullen optreden. De aanleg dezer erfelijke eigenschappen is niet aan de zaden zelve te zien of te onderzoeken.

Zekerheid is slechts te verkrijgen door het gewas, hetwelk het zaaizaad zal leveren, te beoordeelen wanneer het nog op het veld staat. Tegelijk is dan ook na te gaan of het gewas aan ziekten lijdt, welke door de zaden kunnen worden overgebracht. Hierop berusten de „keuringen te velde”, welke door vele Landbouwmaatschappijen georganiseerd zijn. — Zie ook VEREDELING. Uit andere streken met afwijkend klimaat en afwijkende bodem- en cultuurtoestanden geïmporteerde rassen, verliezen dikwijls meer of minder hun goede eigenschappen. In zulke gevallen wordt met succes een regelmatige zaaizaadwisseling toegepast. Zulk een z.-wisseling kan betreffen het periodiek betrekken van nieuw z. uit andere landen, doch zich dikwijls ook beperken tot een wisseling tusschen nabij gelegen streken, b.v. tusschen klei- en zand- of veenstreken in eenzelfde provincie. — Wat van zaaizaad is gezegd, geldt in hoofdzaak ook voor pootgoed.