Oosthoek encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 17-01-2019

Waarde (filosofie)

betekenis & definitie

Waarde (filosofie) - een begrip, dat in de nieuwere filosofie een groote rol speelt. Vele denkers onderscheiden : 1. zijns-oordeelen, die een existeeren en eigenschappen van het existeerende uitdrukken (b.v. er is wijn, er is in den mensch een geweten) en 2. waarde-oordeelen (b.v. wijn is lekker, het geweten is iets heiligs), ook wel ,,beoordeelingen” genoemd, uitdrukkend dat iets beteekenis heeft voor het zinnelijk en geestelijk leven. „Een waarde” (Wert) heet ook de zaak zelf, waaraan de waarde wordt toegekend. Men neemt aan : 1. eigen-waarden en 2. afgeleide waarden (het nuttige), wat alleen ter wille van iets anders waarde heeft. Tot de eerste rekent men o. a. 1. het aangename (lust, geluk, ook van geestelijken aard); 2. de het lichamelijke leven betreffende waarden (gezondheid, kracht, enz.); 3. sociale w. (aanzien, adel, eer, roem, vrijheid, rijkdom); 4. logische w. (kennis, klaarheid van begrijpen); 5. aesthetische w. (het schoone, verhevene, tragische, enz.); 6. rechts-w. (rechtsorde, staat); 7. zedelijke waarden ; 8. religieuse w. — Over de indeeling en rangorde der waarden bestaat natuurlijk groot verschil van meening.

Eveneens over de beteekenis van absolute, relatieve, individueel-subjectieve, inter- en transsubjectieve waarden. Het skepticisme (Suppl.) doet zich hier uit den aard der zaak veel meer gelden dan op het gebied der zijnsoordeelen. Dat men van een algemeen erkende theorie (of logika) der waarden nog ver af is, wordt door allen toegegeven. Nietzsche wilde een „Umwertung” van alle tot dusver geldende waarden. Zie verder: NATUUR, MÜNSTERBERG, RICKERT.