Ucello (Paolo Doni), bijgenaamd U., geb. omstreeks 1397 te Florence, aldaar gest. 1476. Florentijnsch schilder uit het Quattrocento. Oorspronkelijk was hij als goudsmid werkzaam en heeft hij deel gehad aan de eerste bronzen deur van het Baptisterium te Florence, onder leiding van Lorenzo Ghiberti. De machtige invloed, dien Massacio’s Fresken in Santa Maria delle Carmine op de kunstenaars van dien tijd uitoefende, heeft ook hem tot de schilderkunst aangetrokken en daarin blijft hij een bepaalde plaats bekleeden.
Hij is een theoreticus, een geleerde, en houdt zich met voorliefde bezig met problemen van een destijds opkomend naturalisme, dat het Quattrocento karakteriseert. Zoo bestudeert hij bewegingsmotieven, verkortingen, details en vooral perspectief. Daar de religieuse composities niet altijd voldoende opgaven aan deze theorieën stellen, is zijn werk veelal profaan. Bij voorkeur schilderde hij slagvelden (drie ervan zijn in de musea te Florence, Parijs en Londen te vinden). Door deze studies missen zijn werken wel eens een harmonische eenheid, maar in de ontwikkeling der 15de-eeuwsche schilderkunst in Florence zijn ze een niet te missen schakel.
Een buitengewoon monumentaal werk is het Fresco in den Dom te Florence, dat een ruiterstandbeeld van den krijgsoverste Giovanni Acuto (John Hawkwood) voorstelt. (Twintig jaar later ontstond aan den tegenovergestelden wand een dergelijk fresco van Castagno, voorstellend Niccolo (Ja Tolentino). Dit werk loopt vooruit op de werkelijke plastiek’ van Donatello. Litt.: H. Loeser, Paolo Ucello. Rep. für Kunstwissenschaft (1898).
