Resident - De 37 gewesten, waarin Ned. Indië verdeeld is, worden beheerd door burgerlijke ambtenaren, den titel voerende van gouverneur (van Atjèh en Ond., O.-kust van Sumatra, en Celebes en Ond.), resident en op zich zelf staande assistent-resident, n.l. van Billiton. In het algemeen worden deze ambtenaren aangeduid onder de benaming van „Hoofden van gewestelijk bestuur”. Die hoofden van gewestelijk bestuur worden door den gouv.-gen. benoemd, in den regel bij keuze uit de geschiktste ass.-residenten, en ontslagen.
Hun rang is, voor zoover zij burgerlijke ambtenaren zijn, gelijkgesteld aan dien van generaal-majoor (gouverneur), kolonel (resident) of majoor (assistent-resident). Hun instructie is vastgesteld bij Indisch Staatsblad 1869 no. 102, later herhaaldelijk gewijzigd, en voorwaardelijk van toepassing verklaard op de Buitenbezittingen bij Indisch Staatsblad 1861 no. 44 en 1867 no. 114, III. De hoofden van gewestelijk bestuur vertegenwoordigen in alle omstandigheden het Gouvernement en hebben, voor zoover dit vereenigbaar is met het aan sommige streken gelaten zelfbestuur, in hun gewest het hoogste burgerlijk en geldelijk beheer, alsook dat der politie; zij zijn alleen aan den gouverneurgeneraal rechtstreeks ondergeschikt. De werkkring der hoofden van gewestelijk bestuur omvat, behalve het bestuur, ook de rechtspraak (zie RECHTSPRAAK IN NED. INDIË), politie, en wetgeving ; volgens art. 72 Reg.-Regl. hebben zij n.l. de bevoegdheid reglementen en keuren van politie te maken, voor hun gewest of een deel daarvan, zullende deze zich echter niet mogen uitstrekken tot onderwerpen van algemeen strafrecht noch iets inhouden strijdig met verorde ningen door een hooger gezag binnen den kring zijner bevoegdheid uitgevaardigd.
Waar gewestelijke raden zijn, is deze bevoegdheid daarop overgegaan ; waar plaatselijke raden zijn, voor ’t deel van ’t gewest, dat samenvalt met het gebied dier pl. raden. (Zie DECENTRALISATIEWET). Voor de financieele bemoeienis der hoofden van gew. bestuur, zie ORDONNATEURS. In elk gewest staat den resident een secretaris ter zijde, wiens taak vooral in de zorg voor de uitvoering der bevelen van den resident, in de briefwisseling en bewaring van het archief bestaat ; hij is de vraagbaak van den resident. Voor de verdere bestuursindeeling, zie NEDERLANDSCH INDIË, Wetgeving en Bestuur.
