Nutatie - 1) (plantk.), noemt men elke kromming bij planten, die optreedt onafhankelijk van uitwendige prikkels, die dus veroorzaakt wordt door inwendige omstandigheden. Het woord circumnutatie, door Darwin ingevoerd, heeft vrijwel dezelfde beteekenis, maar drukt duidelijker uit, dat de toppen van groeiende deelen in een cirkel, of beter in een spiraal, bewogen worden, waarbij men zich die beweging alleen niet al te regelmatig moet voorstellen. Bij deelen, die niet radiair-symmetrisch gebouwd zijn, verandert die cirkelbeweging; bij bladeren wordt het b.v. een ellips.
2) (sterrek.), eigenlijk de groote onregelmatigheid, die ontstaat door de samenwerking der lunaire met de solaire precessie. Haar periode, tevens de tijd, waarin de knoopen der maansbaan langs de ekliptika terugloopen (zie MAANSBEWEGING), is 18.6 jaar; in deze periode wordt de afstand der polen van evenaar en ekliptika beurtelings 9" grooter en kleiner; het is alsof de aardas, als zij haar kegelmantel met den halven tophoek van 23°.5 om de op de ekliptika opgerichte normaal in 26000 jaren beschrijft (precessie), daarbij kleine knikkingen uitvoert. De N. is door Bradley eigenlijk al in 1728 ontdekt; eerst in 1748 echter gaf hij de volledige verklaring van het verschijnsel. Algemeener duidt men met N. ook wel het geheel van de talrijke storingen aan, die de precessie ondergaat, en waarvan dus de hierboven beschreven N. de allervoornaamste is.
