Lipps (theodor) - Duitsch wijsgeer, 1851—1914, laatstelijk hoogl. te München, waar hij het psychol. Instituut oprichtte, een eigen school stichtte (Pfänder, Reinach, v. Aster e. a.) beschouwt de psychologie (maar niet de experimenteele, waaraan hij slechts beperkte beteekenis toekent) als de fundamenteele wetenschap der filosofie; in logika, ethiek, aesthetiek ziet hij grootendeels slechts toegepaste psychologie. Toch hebben zich zijn denkbeelden vooral door den invloed van Husserl en de NeoKantianen gaandeweg sterk gewijzigd. De methode der Ps. is retrospectief; het tegenwoordige wordt niet eigenlijk waargenomen, maar doorleefd.
Scherp onderscheidt L. in de zelfwaarneming: act en inhoud. Het Ik kan niet in een of ander complex opgelost worden, en evenmin met het lichaam worden geïdentificeerd. In het doorleven is slechts een motivatiesamenhang, geen causale s. gegeven. Deze laatste moet geconstrueerd worden, en toegeschreven aan een „rëeel Ik” dat daarachter ligt, transcendent en onbewust is. In zijn ethiek is L. ongeveer Kantiaan en anti-eudaemonistisch. „Er bestaat niets verhevens buiten onze persoonlijkheid”. Zij is het eenig goede.
In de aesthetika is van gewicht: zijn begrip der „Einfühlung”, waardoor wij de objecten bezielen, er ons Ik in leggen, als ’t ware zelf de ziel van het object worden, diens leven en streven meeleven. Verheven is datgene, waarin ik zelf mij innerlijk groot voel; komisch wat aanspraak maakt iets groots en belangrijks te zijn om zich dan plotseling als iets nietigs te ontpoppen. — Het goddelijke albewustzijn omvat en draagt de individueele subjecten. De werkelijkheid op zichzelf is geestelijk en van ethischen aard. Ons religieuse bewustzijn noopt ons dit aan te nemen. Hoofdwerken: Grundtatsachen des Seelenlebens (2e dr. 1912), Grundzüge der Logik (2e dr. 1911), Komik u. Humor (1898), Die ethischen Grundfragen (3e dr. 1912), Vom Fühlen, Wollen u. Denken (2e dr. 1907), Aesthetik (2 dln. 1914), Leitfaden der Psych. (2e dr. 1906), Psych. tlntersuchungen (2 dln. 1907—12), Die soziol. Grundfrage (1907).
