Lange - (Friedrich Albert), Duitsch wijsgeer 1828—75, hoogl. te Marburg; is vooral bekend door zijn schitterend geschreven, diep gedachte en van groote kennis en belezenheid getuigende Geschichte des Materialismus (8e dr., door H. Cohen, 1908, ook in de Univ.
Bibl. verschenen), waarin hij teruggaat op Kant en diens kritisch idealisme in hoofdzaak accepteert.
Het materialisme is een „voortreffelijke maxime van natuuronderzoek”, maar het moet zich van zijn beperktheid bewust blijven en geen alomvattende wereld- en levensbeschouwing willen zijn. L. strijdt ook voor een „natuurwetenschappelijke”, streng causaal verklarende psychologie. Deze doet ons echter ook het bewustzijn slechts als „verschijning” kennen. De bekende uitdrukking „Psychologie ohne Seele” schijnt van L. afkomstig te zijn. — Een metafysika als strenge wetenschap is onmogelijk. Daarentegen is zij van waarde als „Begriffsdichtung”. De mensch heeft noodig:
„de aanvulling der werkelijkheid door een ideale wereld van eigen schepping”. De metafysika moet de wereld van het Zijnde in verbinding brengen met „een wereld der waarden”. Kant’s ethiek wordt door L. niet aanvaard. Het Zedelijke verwijst hij met het Schoone en de Religie naar het gebied der Poëzie (dit woord echter in den hoogsten zin genomen). — L.
kwam met moed op voor de idealen van het socialisme. De egoïstische concurrentie onder de menschen moet steeds meer door rede en zedelijkheid verminderd en verzacht worden.
Zeer lezenswaard is ook thans nog zijn geschrift: Die Arbeiterfrage (5e dr. 1894).
