La mennais - of Lamennais (Hugues Félicité Robert de), geb. 1782 te St. Malo, overl. 1864 te Parijs, stond gedurende zijn jeugd onder den invloed van J. J. Rousseau, deed eerst op 22jarigen leeftijd zijn eerste communie. Hij wilde zijn buitengewone geestesgaven geheel in den dienst der kerk en van het vaderland stellen, maar stierf met beide in strijd. De groote kwaal van zijn tijd zag L. in het godsdienstig indifferentisme.
Hij zelf was daartoe in zijn jeugd vervallen. Zijn broer, Jean Marie, bracht hem tot een godsdienstig leven. In 1816 werd hij priester en begon het rationalisme te bekampen, sloot zich nauw aan bij Bonald, wiens traditionalisme invloed had op zijn werk: Essai sur l’indifférence en matière de religion (1817—1823). In politiek opzicht was L. in den beginne voor de restauratie van het koningschap, doch zijn ijver daarvoor bekoelde spoedig. In zijn l’Avenir, te zamen met Montalembert uitgegeven, voerde hij een heftigen strijd tegen het Gallicanisme in kerk en staat. Bovendien ijverde hij voor volkomen scheiding van kerk en staat, een princiep, dat Gregorius XVI in de encycliek Mirari vos van 1832 veroordeelde.
Aanvankelijk scheen L. zich te onderwerpen, doch in 1834 brak hij met de R.K. kerk en gaf uit: Paroles d'un Croyant. In zijn geschrift: Affaires de Rome (2 deelen, Parijs 1836) verheerlijkte hij zijn afval en nam het op voor deïsme en democratie. Zijn revolutionnair geschrift: Le Pays et le Gouvernement (1840) bracht hem in conflict met den rechter, hetgeen hem nog meer verbitterde. Zijn werk: Esquisse d'une philosophie (4 deelen 1841—1846) toont, dat hij ook het deïsme heeft laten varen en meer tot het pantheïsme van Schelling neigt: het Christendom is voor hem een ontwikkeling van het denkend verstand des menschen. De revolutie van 1848 bracht hem weer in het parlement, maar zijn idee’s werden niet verwezenlijkt. De staatsgreep van 1851 benam hem alle hoop; in 1864 stierf hij in groote armoede, en onverzoend met de kerk. — Oeuvres complètes, 10 deelen, 21844— 1847; Oeuvres posthumes, uitgegeven door Forques, 6 deelen, 1855—1858.
