Oosthoek encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 24-01-2019

Horae canonicae

betekenis & definitie

Horae canonicae - (Lat., kanonieke uren, ook Horae regulares), in de R.-Kath. kerk de uren van den dag, welke voor de gebeden der geestelijken en kloosterlingen bestemd zijn en in de kloosters met gelui werden aangekondigd, omdat het begin van het eerste en het laatste urengebed telkens naar gelang van het jaargetijde vervroegd werd of later gesteld en derhalve niet geregeld naar den waren tijd. In de Middeleeuwen vormden de h. de eigenlijke indeeling van den dag van ongeveer 3 uur ’s morgens tot 6 of 7 uur ’s avonds, en het houden dezer uren, waarbij stukken uit het oude en nieuwe testament, gebeden en hymnen van kerkvaders, responsoria enz. gezongen werden, vormde een wezenlijk deel van den koordienst. De h., 7 in getal, waarvan 2, 3, 4 en 5 kleine uurtjes worden genoemd, heeten als volgt:

1. Matutina (n.l. hora), naar het Matutinum (n.l. officium, vroegdienst, metten) genaamd, dat in de kloosters in den regel om 3 uur ’s morgens begon, terwijl daarentegen de wereldgeestelijken het aanvankelijk later stelden en eindelijk tot op den avond van te voren vervroegden, duurde strikt genomen van middernacht tot aan de prima, terwijl de z.g. Laudes (Lauden, lofgebed) onmiddellijk aan de metten aansloten ;
2. Prima (eerste uur, primen), van 5 tot 6 uur ’s morgens tot de tertia ;
3. Tertia derde uur, tertiën), dat oorspronkelijk beantwoordde aan het eerste deel van den dag bij de Romeinen, n.l. van 6 tot 9 uur ;
4. Sexta (zesde uur, sexten), oorspronkelijk beantwoordend aan het tweede deel van den dag n.l. van 9 tot 12 ;
5. Nona (negende uur, nonen), oorspronkelijk beantwoordend aan het derde deel van 12 tot 3 uur;
6. Vespera (hora vespertina, vesper), beantwoordend aan het vierde deel n.l. van 3 tot 6 uur ’s avonds ;
7. Completorium (hora completa, completen), terstond na zonsondergang. — De Terts, Sext, Nona en de Vesper zijn dus de oorspronkelijke horae diurnae, waar langzamerhand de Prima en het Complotorium aan toegevoegd zijn.